Waarom Anouk vluchtte

We kennen ze allemaal. De goedbedoelde kreten om iemand advies, sterkte, succes, beterschap of een mooie dag te ‘wensen’. We sturen dagelijks dit soort opbeurende sms’jes, app’jes en berichten via welke social media dan ook. En ja, soms sturen we elkaar zelfs nog wel eens een echte kaart. Via de post.

Eigenlijk is daar helemaal niets negatiefs over te zeggen. We hebben er geen erg in. Doen het ook oprecht met de beste bedoelingen. Maar toch kan zo’n goedbedoelde hartenwens iemand de stuipen op het lijf jagen!

Naast mijn job als docent Beeldende Vorming op een middelbare school, verzorg ik er ook faalangst- en examenvreestrainingen. Leerlingen die door hun faalangst, soms ernstig, beperkt worden op cognitief, sociaal, of motorisch gebied, krijgen tips, trucs en handvatten aangereikt om beter en effectiever te kunnen functioneren. Door middel van het kweken van een realistisch en positiever zelfbeeld, het toepassen van zogenaamde exposure-oefeningen en het anders proberen te denken, ook wel ‘omdenken’ genoemd, groeien deze leerlingen in een aantal maanden uit tot zelfverzekerde mensen, die hun (faal)angst of probleem onder controle weten te krijgen.

Waar veel van deze leerlingen geregeld tegenaan lopen is het verwachtingspatroon dat de maatschappij heeft. Het is immers niet niks wanneer je als adolescent, in deze tijd van maatschappelijke druk, je hoofd mentaal boven water moet zien te houden. En prestaties moet leveren. Want dat verwacht ‘men’ immers van je. Probeer je hoofd dan nog maar ’s koel te houden en je beste best te doen.  

Natuurlijk is het te waarderen wanneer iemand je, voorafgaande aan een belangrijke gebeurtenis, ‘veel succes!’, ‘kom op!’ of ‘doe je best!’ toeroept. De ontvanger in kwestie kan deze goedbedoelde en oprecht gemeende wensen echter ook zien als een trigger om te falen. Het is immers een soort commando, een bevel. Je wordt haast gedwongen te presteren. De lat wordt, psychologisch gezien, nog een paar centimeter hoger gelegd. Wanneer je er op dat moment toch al niet zo zeker van bent te zullen slagen, is dit een messteek in je zelfvertrouwen. Deze mensen zullen zo’n opbeurende wens aan hun adres dan ook interpreteren als: ‘presteren zul je!’ en ‘falen is voor losers!’

Het is en blijft hierbij dan een kwestie van ‘vechten of vluchten’. Een principe dat onze allervroegste voorouders al hanteerden, wanneer ze tijdens de jacht oog in oog stonden met bijvoorbeeld een buffel. ‘Vechten’ was eten, ‘vluchten’ was honger lijden. 

Een actueel voorbeeld in deze context is het Songfestivalsucces van Anouk. Waarschijnlijk heeft zij wekenlang onder een enorme druk geleefd, wetende dat zo’n 125 miljoen kijkers haar zouden gaan bekritiseren en een heel land vol de allerhoogste verwachtingen van haar had.

Alle duizenden goedbedoelde ‘succes’, ‘kom op’, ‘je kunt het’ en ‘doe je stinkende best’ wensen aan haar adres ten spijt, moest ze een keuze maken op het moment suprême: vechten of vluchten? En ze vocht! Mede door haar positieve zelfbeeld en het naast zich neer kunnen leggen van alle goedbedoelde succesbevelen, zong ze een spatzuiver ‘Birds’ voor het grote en kritische Songfestivalpubliek. Wat een succes! 

Echter, bij aankomst op Schiphol werd ze overdonderd door de massaal toegestroomde fans en pers. Haar vechtlust was op dat moment nog maar een fractie van wat het de dagen ervoor was. En wat niemand op dat moment vermoedde, gebeurde. 

Ze vluchtte.

cc-foto: Peetje2