Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Waarom de NS zich vrijwel alles kan veroorloven

  •  
22-09-2014
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
72 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Toen de liberalen nog hersens hadden, nationaliseerden ze monopoliebedrijven
De NS lokt nieuwe reizigers wel eens met een klein voordeeltje maar als ze je eenmaal heeft binnengehengeld, ben en blijf je de sigaar. Vaste klanten worden als oud vuil behandeld. Zij zijn er inmiddels aan gewend geraakt dat hun trouw beloond wordt door een slechter product voor méér geld. De museumjaarkaart, die heel lang vast onderdeel was van elk abonnement, is al jaren geleden afgeschaft. Houders van een kortingskaart betalen tegenwoordig net als gewone reizigers in de spits het supertarief. En iedereen krijgt elk jaar een tariefsverhoging door de strot geramd. En nu straft de NS ook nog eens haar trouwste klanten als zij hun abonnement vergeten zijn.
Zij kregen tot nog toe het tarief aan boord (kosten van het kaartje plus 35 euro boete) niet vergoed als de vergeetachtigheid niet meer dan drie keer per jaar voorkwam. Dat is nu ook afgelopen. In plaats daarvan komt er een coulanceregeling, die samenhangt met het humeur van de persoon die je  bij de NS aan de lijn krijgt. Een bedrijf dat fungeert onder normale omstandigheden van vrije concurrentie, zou met zulk een beleid zijn doodvonnis tekenen. Met de NS is dat niet het geval. Hoe komt dat? Dat komt omdat vaste reizigers met de trein geen behoorlijk alternatief hebben. Was dat er wel, dan stapten zij onmiddellijk en definitief uit. De NS is een monopoliebedrijf. De overheid probeert daar wat aan te doen door aan de concessie voor het spoor allerlei voorwaarden te verbinden maar die bieden als het klantgerichtheid betreft, weinig soelaas.
Tucht van de markt
Toen de liberalen nog hersens hadden – een dikke eeuw geleden – ontwikkelden zij daarover een theorie. Zij stelden vast dat het kapitalisme niet goed werkte in sectoren waar bedrijven in feite een monopolie bezaten zoals op het spoor, het stedelijk openbaar vervoer, de telefoon, het drinkwater, het gas of – hier en daar al – de elektriciteit. Ondernemingen konden zo immers ontkomen aan de tucht van de markt, waarin liberalen toen zeker hartstochtelijk geloofden.
Daarom hoorden monopoliebedrijven met hun producten van algemeen nut onderworpen te worden aan de tucht van de democratie als het met de tucht van de markt niet ging. Dat propageerden liberalen – denk aan de grote Willem Treub – toen ze, een eeuw terug dus, nog hersens hadden.
Zoveelste bewijs
Het moesten staatsbedrijven worden die door de volksvertegenwoordiging werden gecontroleerd. Deze opvatting werd gemeengoed zodat monopoliebedrijven in handen kwamen van het rijk, de provincie en de gemeente. Vandaar dat kamerleden op weg naar hun werkplek vlak bij het Binnenhof op een groot gebouw het oude opschrift ‘gemeentetelephoon’ zien staan. VVD-ers zouden moeten beseffen dat dit stamt uit de tijd dat hun geestelijke voorouders dus nog hersens hadden. In de Verenigde Staten zocht men een oplossing destijds in het verplicht opknippen van monopoliebedrijven. De Europese aanpak bestaat uit allerlei vormen van nationalisering omdat een monopoliebedrijf nu eenmaal geen rekening hoeft te houden met de klant en daarom het slechtst mogelijke product levert tegen een zo hoog mogelijke prijs en dit alles net onder het niveau dat een volksoproer provoceert. De nieuwe schoffering van de abonnementhouders door de NS levert daarvan het zoveelste bewijs. Die les was vergeten toen de politiek – met nota bene de PvdA als een soort vendelzwaaier op de eerste rij – met de privatiseringen begon. Daarom zit de burger nu met een groot assortiment aan gebakken peren.
Beluister deze column hier.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.