De formatiepoging laten klappen op 'migratie' was de lafste politieke daad in jaren

Afgelopen week werd bekend dat VVD, CDA, D66 en GroenLinks er met elkaar niet uitkomen. Dat mag. Tegelijk werd gecommuniceerd dat het thema ‘migratie’ de grote boosdoener was: de verschillen op dit terrein zouden onoverbrugbaar zijn. Dat mag niet.

Het getuigt van een grote politieke lafheid. Hieronder leg ik in vier argumenten uit waarom.

Als er één thema is waar de Haagse politiek weinig invloed heeft, dan is het wel migratie. De grote vluchtelingenstroom waar Europa de laatste jaren mee te maken krijgt, is veroorzaakt binnen een geopolitiek spel waarin een Syrische (burger)oorlog, het ineenstorten van het centraal gezag in Libië na een mislukte Westerse interventie, Russische en Turkse autoritaire leiders, klimaatverandering en internationale ongelijkheid allemaal een rol spelen. Of GroenLinks, ChristenUnie of PvdA nou in de Haagse zijspan zit, maakt binnen die kaders bijzonder weinig uit.

Aan de andere kant vindt de integratie van nieuwkomers plaats op een veel kleinere, individuele schaal. Vriendjes worden in de klas, lid worden van een sportvereniging, met je buren door een deur kunnen, de markt weten te vinden: Den Haag heeft hier hooguit op de achtergrond wat invloed, door taalcursussen gratis of juist betaald te maken, door de toegang tot de arbeidsmarkt te regelen. Belangrijke punten hoor, heus, maar niet om er een complete coalitie op te laten klappen.

Daarnaast is migratie bij uitstek een thema dat draait om emotie en retoriek. Van deze politici had ik verwacht dat ze het thema met de nodige tact en ratio plat zouden slaan. Huur gewoon een goede tekstschrijver in en meng in twee A4’tjes wat zinnen als ‘opvang in de regio’, ‘eigen verantwoordelijkheid’, ‘faciliterende overheid’ en ‘wie het echt nodig heeft’ door elkaar. Daarna kun je door.

Want er bestaan best een paar thema’s waar de invloed van Den Haag vele malen groter is. De versimpeling van het Belastingstelsel bijvoorbeeld, of het behalen van de klimaatdoelen van Parijs. Het lijkt erop dat overeenstemming bestond over het belang van deze thema’s – en de keuzes die op deze terreinen gemaakt gaan worden zullen Nederland nog jarenlang kleuren.

Wat gaan we doen met de kolencentrales? Wat gaan we doen met het Groningse gas? Hoe gaan we de belastingdruk tussen arbeid en kapitaal verdelen? Op dit soort vragen hebben de onderhandelende partijen een duidelijke visie en kunnen ze die juist nu in de praktijk brengen.

Tenslotte is ‘migratie’ nu juist een thema dat schreeuwt om een beetje minder aandacht. Al sinds 2002 praten we hierover en we zijn er nog geen ene pepernoot mee opgeschoten. Behalve dan dat iedereen steeds opgefokter dezelfde stoet aan meninkjes op tafel aan het smijten is (ik ben me dan ook van de ironie van dit opiniestuk bewust).

Door zo expliciet naar buiten te brengen dat ‘migratie’ het breekpunt was, staat dit thema voor de miljardste keer in het centrum van de discussie, zonder dat er ook maar een seconde aandacht is voor iets dat lijkt op een oplossing. Welke visies stonden tegenover elkaar? Wat was het beoogde einddoel van ‘migratie’ van de verschillende partijen? Het wordt allemaal niet gezegd, de enige boodschap is weer eens ‘migratie = probleem’.

Of je nu links bent of rechts, daar schiet dus echt niemand iets mee op.