'Waarom leven we verdorie toch in zo'n zielloze, grijze en ideologieloze tijd?'

Het zijn geluiden die we al een tijdje horen. Ter linkerzijde, van oudsher de kant van de grote verhalen, dringt steeds verder door dat we leven in een zielloze tijd. Hoewel de PvdA het probleem inmiddels heeft erkend, vertonen de sociaaldemocraten, bij monde van Job Cohen, nog altijd de ergste symptomen.

Prietpraat Is dit dan de sociaaldemocratie? Het is betekenisloze prietpraat! Natuurlijk moet ‘iedereen een kans krijgen’. Dûh. Hebben Rutte en Verhagen soms gezegd dat slechts de helft een kans verdient? 

‘Verschillen moeten we erkennen’, tjongejonge wat een buitengewoon origineel en onderscheidend idee hebben we daar! En dan, als klap op de vuurpijl: ‘De maatschappij verandert, en over de manier waarop moet de discussie gaan.’ Nee toch?! De maatschappij verandert, daar zakt me de broek van af!

Gestotter Een tijdje heb ik Cohens gezwam nog proberen af te doen als sympathiek gestotter. Maar nu het gestotter is opgehouden, is het gezwam overgebleven. En ik wil helemaal geen gezwam. Ik wil een verhaal waarbij de tranen me in de ogen springen. Waarbij ik denk: ‘Ja! Snik! Zo zit het!’, een verhaal dat ik zal doorvertellen totdat ik de helft van mijn vrienden ben verloren. Mijn bevlogenheid zal geen grenzen kennen: ‘daar ligt het onrecht, zo zit het en zij hebben het gedaan.’ Dát is het verhaal waar ik naar op zoek ben. Net als vroeger.

Schoften Mijn moeder heeft mij nog netjes geleerd dat de VVD maar één ding wil, namelijk de rijken rijker maken en de armen armer. ‘De schoften!’ dacht ik toen al. Moeder kon nog eens verhalen vertellen.

Het probleem zit veel dieper dan de verknoopte tong van Cohen doet vermoeden. Hij is de dove opa van een generatie die zonder verhalen opgroeit. Collega’s als Rutte en Pechtold hebben misschien wel gladdere praatjes,  maar lijken ondertussen meer op de praeses van een studentenclubje dan op bezielde staatsmannen. Dorpsgek Geert vertelt vervolgens een reeks van keiharde leugens over het naderende einde van de Westerse beschaving. Dat is ook een verhaal, akkoord, maar niet iets waar je ’s ochtends uit je bed voor komt. Het treurige is dat hij er nog mee weg komt ook, want ja, wat was ons eigen verhaal ook alweer?

Het is alsof het postmodernisme, die schimmel van relativisme die al decennia over ons denken woekert, al onze verhalen heeft vernietigd. We kunnen gewoon weer over politiek praten op onze verjaardagpartijtjes zonder dat we daarmee een handgemeen riskeren. En als we dan toch emotie ervaren dan is die door en door nep.

Opgeklopte woede over non-existente massa-immigratie, geveinsde sympathie voor weggepeste homo’s en slappe verontwaardiging over onparlementair taalgebruik – meer kunnen we niet opbrengen. De politiek gaat gebukt onder de dictatuur van de actualiteit en het spoeddebat staat symbool voor de bijbehorende stuurloosheid.

Middelmaat De politici van vandaag zijn de kinderen van de moderne universiteit: een grijze ideeënfabriek waarin de middelmaat regeert. We worden allemaal getraind in ons eigen stukje trivialiteit. Hoe meer voetnoten hoe beter. De publicatiedrift aan de academie is als de gierigheid van Goldman Sachs: ‘Meer, meer!’ Maar als een artikel slecht wordt gelezen en nog slechter wordt begrepen dan zal het wel een juweeltje zijn. Ik liet een professor trots zien dat ik voor het eerst in een krant had gestaan: ‘Ah, je schrijft voor de krant… een beetje voor de afleiding, hoop ik?’ Onderwijs geven aan de ongeïnteresseerde hordes is een vervelende bijzaak. Meer topdocenten voor de klas, zijn ze nu helemaal gek geworden? De profs hebben wel wat beters te doen.

Het is een zelfgenoegzaam kliekje van in groepsverband opererende kluizenaars. Neem de filosofie, eens de koningin der wetenschappen, nu volledig gemarginaliseerd als technische haarkloverij. Kijk naar de historici, ooit de vaders des vaderlands, tegenwoordig een stelletje vakidioten die het al in hun ribbroek doen bij het idee van een camera. En denk aan de vrouwenstudies, opgezet door geduchte kenaus die vochten voor hun rechten, nu vertegenwoordigd door een stelletje flapdrollen die denken dat Foucault hun problemen zal verhelpen. Maar het ergste zijn de beta’s; hun grote intellect is zo opgeslokt door de fysische details dat de maatschappelijke werkelijkheid ze een worst zal wezen.

Intellectuelen Waar zijn de intellectuelen? Wie durft er nog prat te gaan op het Bildungsideaal van weleer? Wie wil er een echte ideologie met maatschappijbeeld, stappenplan en utopie uit de doeken doen?

Waarom leven we verdorie toch in zo’n zielloze, grijze en apathische tijd? Ach, hier lees ik het al, het genie Bolkestein heeft gezegd dat we geen intellectualiteit maar levenswijsheid moeten nastreven. Alsof de twee elkaar volledig uitsluiten en alsof levenswijsheid gelijkstaat aan droomloos nagelbijten in de marge van het bestaan. Brompot Bolkestein gelooft in niks en heeft daarom geen idee van intellectualiteit. Een waar intellectueel is geen waanzinnige ideoloog, maar iemand die zowel inhoudelijk als emotioneel voor zijn verhaal staat. Een beetje levenswijsheid komt daar overigens best bij van pas.

Vleugels We moeten niet alleen onze ideologische veren terugkrijgen; we hebben ideologische vleugels nodig! Omhoog vliegen en naar beneden kijken op het aardse zooitje: dat is de taak van de intellectueel. Aan de zijlijn is het maar al te makkelijk om de vragen te stellen waarmee ik zojuist begon. Laat ik dus zelf een stapje verder doen en u een verhaal vertellen.

De wereld wordt geregeerd door rechts. Deze zakkenvullers hebben de crisis veroorzaakt en weigeren hem nu op te lossen. Ze leiden de aandacht af door allerlei nep-problemen in het leven te roepen. Ze willen de onveiligheid aanpakken in een van de veiligste landen van de wereld. Ze roepen de massa-immigratie een halt toe terwijl die niet bestaat. En ze zeggen dat Radio 2 te weinig Nederlandstalig draait, wat ze een grievend onrecht voor het Nederlandse volk vinden. Ik zal u zeggen: het is ofwel stompzinnig gezwets, ofwel leugenachtige manipulatie. De onderliggende agenda van de VVD is altijd al eenvoudig geweest: de rijken rijker en de armen armer. Terwijl goedingeburgerde Afghanen het land worden uitgetrapt krijgen de bankiers hun nieuwe bonussen gestort (dit keer van uw belastinggeld). Terwijl het pgb ten onder gaat, kunnen de villa-eigenaren hun hypotheek blijven aftrekken. En op het moment dat de eerste student afhaakt wegens een torenhoog collegegeld, begint het zoontje van de rijke VVD-papa aan zijn tweede master.

Zo’n verhaal heb ik in gedachten. Schiet maar! Kom maar op met uw verlammende cynisme, nuchtere pragmatiek en linkse zelfhaat. Ik weet ook wel dat ik overdreven, ongenuanceerd en kort door de bocht ben. Maar in een verhaal als dit kan ik geloven. Niet omdat het op populistische wijze de werkelijkheid verdraait, maar gewoon, omdat het hartstikke waar is.

Einde.

Een enkele voetnoot nog: dat van de VVD – dat heb ik van mijn moeder.