Waarom niet het werk verdelen?

Op de Dag van de Arbeid een overpeinzing: als de werkloosheid ‘here to stay’ is, moeten we de schaarse banen in Europa dan misschien maar gaan verdelen?

Het is wrang om op de Dag van de Arbeid een recordwerkloosheid voor Europa te moeten noteren. Cijfers van Eurostat laten zien er in de Eurozone weer 62.000 werklozen bij zijn gekomen, wat het totaal op 19,2 miljoen brengt, oftewel 12,1 procent.

Het is de 23e opeenvolgende maand dat de werkloosheid in de eurozone stijgt. Griekenland (27 procent), Spanje (26,7 procent) en Portugal (17,5 procent) voeren de lijst aan, Oostenrijk (4,7 procent), Duitsland (5,4 procent), Luxemburg (5,7 procent) en Nederland (6,4 procent) zijn de hekkensluiters. En voor de kiene observant: ja, deze cijfers zijn ook nog eens geflatteerd. Volgens ons eigen CBS zit Nederland op 8 procent, de Duitse overheid noteert zelf 6,9 procent.

Hét medicijn tegen werkloosheid bestaat niet. Maar de medicinale werking van bezuinigen lijkt te hebben afgedaan. Verschillende tussenbalansen laten zien hoe destructief bezuinigingen kunnen zijn, en hoe weinig de overheidsfinanciën er van opknappen. De eurozone is onderhand bezuinigingsmoe. Spanje kondigde aan dat het de begrotingsregels voorlopig op de lange baan schuift. Italië is ook klaar met ‘austerità’. “Italië is stervende, door bezuinigingen”, zei de nieuwe Italiaanse premier Enrico Letta. En zelfs in Nederland laten steeds meer politici en economen de 3-procentnorm los.

Het alternatief is stimuleren. Maar het probleem is dat dat dan wel op de pof gebeurt. Je moet wel een goed, toekomstgericht investeringsplan hebben, wil je nieuwe schulden kunnen verantwoorden. De schuldencrisis werd een schuldencrisis omdat beleggers overheden niet meer geloofden. Het enige investeringsverhaal dat echt geloofwaardig is – juist ook omdat economische groei die niet groen is, niet toekomstbestendig is – is zoiets als een Europese Green Deal. Denk aan zuinige hogesnelheidslijnen of aan grote zonneparken in het zuiden. Maar wat als de (groene) groei niet komt? Dan komt het aan op solidariteit. Je kunt denken aan Europese solidariteit: bijvoorbeeld het idee, dat Eurocommissaris Laszlo Andor nog maar weer eens opperde, om Duitsland de lonen te laten verhogen, zodat Duitsers meer gaan consumeren en de verschillen met het zuiden qua concurrentiepositie iets worden vereffend. Maar Duitsland is daar natuurlijk niet voor en het is ook de vraag of we er iets mee opschieten als meer Duitsers hun baan en inkomen verliezen.

Ik doel eigenlijk vooral op solidariteit tussen werkenden en werkzoekenden. Zonder economische groei, maar met toenemende inventiviteit, waardoor we steeds slimmer en sneller de bestaande economie kunnen ‘maken’, zullen er minder banen zijn. Waarom dan niet het werk wat beter uitsmeren over de beroepsbevolking?

We hoeven niet meteen naar een 21-urige werkweek , zoals de Britse denktank de New Economics Foundation voorstelt, en sommige banen zullen zich er niet voor lenen, maar het zou voor zowel werklozen als (veel) werkenden een uitkomst zijn. Werkloosheid is niet alleen funest voor je inkomen, maar ook voor je gezondheid en eigenwaarde. Maar veel werkenden werken veel te veel, en daar kan de burn-out industrie over meepraten. En nu we van de overheid meer mantelzorg moeten gaan leveren en weet ik welke andere taken terug gaan krijgen, is het fijn als we daar ook de tijd voor hebben.

Op de Dag van de Arbeid vieren we officieel de invoering van de achturige werkdag. Een mooie dag dus om nog eens goed na te denken over een dergelijke hervorming.

Dit artikel verscheen ook op Sargasso.nl