Waarom Syrië wel, en Kiev en Congo niet?

‘Nieuws gaat altijd ook over ons. En wie denkt dat wij in een veilige wereld leven waarin de gekte nooit doordringt, moet eens om zich heen kijken. Van Almere naar Aleppo is minder ver dan het lijkt.’ Aldus eindigde Bas Heijne zijn column met de titel Kan ons het schelen? in NRC, op 23 februari jongstleden.

De column bevatte een reactie op een blogartikel van de Britse filosoof Alain de Botton getiteld: Kiev is in flames and I don’t care.

De Botton vraagt wat het voor zin heeft dat we ons continu murw laten beuken door kleiner en groter wereldnieuws, terwijl we toch niets kunnen uitrichten? Waarop Heijne schrijft:

Wat er in Kiev gebeurt, kan mij wél iets schelen – niet in de zin dat ik mij goed kan voelen door het heel erg te vinden, een ook niet in de zin dat ik denk dat ik zelf daar het verschil kan maken, maar in de zin dat een goede journalistiek erover mijn bewustzijn van mijzelf en de wereld groter maakt.

Ik deel Heijnes bezorgdheid om een overvoerde, nieuwsmoeie generatie die later zal moeten zeggen: ‘Wir haben es nicht gewusst’ – waarbij deze onwetendheid zelfs een bewuste keuze is geweest. Maar is ‘wél-wetendheid’ genoeg?

Twee jaar geleden overwoog ik, geschokt door de zoveelste geweldsuitbarsting in Syrië, om mijn verontwaardiging over de stilte van het Nederlandse publiek op Facebook te sharen. Bij nader inzien leek me dat hypocriet: ikzelf was in andere ernstige oorlogssituaties toch ook stil gebleven? Dus vroeg ik waar ik terecht kon met mijn medeleven. Prompt werd ik uitgenodigd bij de herdenking in Rotterdam, op 15 maart, van de vreedzame revolutie in Syrië, die zo bloedig was neergeslagen en tot deze chaos had geleid. Ik trof er veel Syrische Nederlanders, en leerde uit hun persoonlijke verhalen méér van de situatie, dan uit achtergrondartikelen alleen.

Hierna werd ik actief lid van het Syrische Comité, dat o.a. demonstraties, debatten, kerstfeesten, suikerfeesten en inzamelingsacties organiseert. En afgelopen zaterdag 15 maart alweer de derde herdenking, onder de naam Doorbreek de Stilte rond Syrië, in De Nieuwe Liefde in Amsterdam, alwaar ook handelingsperspectief werd geboden.

Want al kun je maar weinig mensen helpen: het is altijd meer dan niemand.

Syriërs zijn, naar eigen zeggen, ‘veroordeeld tot hoop’. Dat geldt ook voor de bezorgde Syriërs alhier. In plaats van te klagen over mede-Nederlanders die richtingloos van hype naar relnieuws gaan en onverschillig lijken, vinden ze samen telkens energie voor nieuwe initiatieven.

Die houding inspireert.

Al doende heb ik inmiddels zoveel mooie ideeën, zorgen, humor, cultuur, hartelijkheid, doorzettingsvermogen en daadkracht mogen ontmoeten, dat ik niet meer terug kan. Beter: niet meer terug wíl. Vriendschap verplicht, op een vanzelfsprekende manier. En er is zoveel te doen: zelfs als Syrië misschien geen nieuws meer is, blijft intensieve betrokkenheid nodig.       

“Waarom Syrië wel, en Kiev en Congo niet?” Ik schaam me dat ik het antwoord niet heb, dat het zo toevallig en willekeurig is.   

Zoals het ook schaamtevol is om te vernemen dat mensen in Syrië intens dankbaar zijn met foto’s van een kleine demonstratie, terwijl je daarbij zelf hebt gedacht: “Heeft dit eigenlijk wel zin? Of doe ik het alleen maar om me goed te voelen?”

Zo’n bericht ‘van het front’ doet je beseffen dat het niet aan jou is, om te bepalen of je al dan niet verschil kunt maken. Het oordeel is aan ander(en).   

Met Bas Heijne ben ik het eens dat je je bij al het nieuws diepgaande vragen moet stellen. Maar daarbij wil je toch ook zélf iemand zijn, of worden, aan wie iets gevraagd kan worden. Je wilt aanspreekbaar zijn, bruikbaar zijn, en jezelf dus ook niet meer achter al je genuanceerde (zelf)kennis en scrupules kunnen verschuilen. Een groot bewustzijn is nooit een doel op zich. Integendeel. Daar begint het pas.  

Bekijk hierboven het programma ‘Doorbreek de stilte rond Syrië’ in De Nieuwe Liefde terug.

De tips die uit het programma zijn voortgekomen, lees je hier.