Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Waarom wil Turkije atoomspion Henk Slebos vervolgen?

  •  
07-06-2012
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
112 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Toen ik het nieuws over Slebos las, moest ik denken aan Sibel Edmonds, een klokkenluidster over criminele netwerken in de VS. Het woord zondebok dringt zich op
Verleden week werd bekend dat justitie in Turkije de Nederlander Henk Slebos wil vervolgen. Slebos maakte deel uit van het netwerk rond de atoomspion Abdul Qadir Khan, de vader van de Pakistaanse kernbom. In verband met illegale export naar Pakistan werd Slebos twee keer veroordeeld in Nederland, voor het eerst in 1985. De zes maanden voorwaardelijk die hij toen in hoger beroep kreeg konden hem er niet van weerhouden met zijn illegale handeltje door te gaan. In 2005 kreeg hij nog eens een gevangenisstraf van een jaar (waarvan acht maanden voorwaardelijk) aan zijn broek.
Het netwerk van Khan had ook contacten in Turkije. Dat moet de basis zijn waarop dat land Slebos wil vervolgen. Het duurde een tijdje voordat de procedure op gang kwam. Volgens zeggen omdat Nederland erg traag was met het verstrekken van adresinformatie over Slebos. Het is niet de eerste strubbeling tussen Turkije en Nederland dit jaar. In januari verscheen nog het nieuwtje dat een aan de AIVD verbonden medewerker van de ambassade in Ankara door Turkije werd uitgewezen. Waarom bleef onduidelijk, wat tot de verbeelding spreekt.
Toen ik het nieuws over Slebos las, moest ik denken aan Sibel Edmonds, een klokkenluidster over criminele netwerken in de VS. Edmonds groeide op in Iran en Turkije, waardoor ze zowel het Farzi als het Turks machtig is. Als student kwam ze naar de VS, waar ze strafrecht en psychologie studeerde. In 2001, vijf dagen na de 9/11 aanslagen in New York, trad ze als vertaalster in dienst van de FBI. In april 2002 werd ze echter al weer ontslagen. Dat gebeurde nadat ze de noodklok had geluid bij haar superieuren over een collega die haar vroeg informatie bijeen te brengen voor een ‘Turkse organisatie’. Die organisatie was volgens Edmonds de American Turkish Council (ATC). De in Washington gevestigde ATC streeft ernaar de commerciële banden tussen Turkije en de VS te bevorderen, ook in militair opzicht. Dat verklaart waarom op de ledenlijst van ATC bekende wapenproducenten staan, zoals Lockheed en Northrop Grumman. Het verklaart ook waarom een aantal exponenten uit het neoconservatieve milieu met belangen in de wapenhandel vaak in een adem worden genoemd met de ATC. 
ATC is volgens Edmonds nauw verbonden aan het American Israel Public Affairs Committee (AIPAC), dat de belangen van de staat Israël in de VS vertegenwoordigt en al jaren doelwit is van een FBI-onderzoek. Betrokkenen van AIPAC willen namelijk nog wel eens aan de haal gaan met geheime Amerikaanse defensie-informatie. ATC heeft zich volgens Edmonds aan soortgelijke praktijken schuldig gemaakt. Daar leerde ze over toen ze voor de FBI gesprekken vertaalde tussen van spionage verdachte Amerikanen en hun Turkse contacten.
Nadat Edmonds haar superieuren bij de FBI had geïnformeerd over haar spionerende collega werd geen actie ondernomen. In plaats daarvan werd Edmonds’ waakzaamheid beloond met ontslag. Dat vocht ze vervolgens aan met een proces tegen de overheid. Toen ze dreigde de vuile was uit te hangen, kreeg ze tot twee maal toe een spreekverbod opgelegd door het Amerikaanse Ministerie van Justitie. Daardoor raakten haar mogelijkheden beperkt. Wat er in de tussenliggende tijd uitlekte loog er echter niet om. Edmonds onthulde het bestaan van een crimineel netwerk dat zich schuldig maakte aan de illegale export van gegevens die konden worden gebruikt voor de productie van een kernwapen. Een van de personen die zij in verband hiermee noemde was de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Turkije Marc Grossman. Volgens Edmonds luisterde de FBI zijn telefoon af. Dat moet boeiende informatie hebben opgeleverd, want Edmonds beschuldigt hem er onder andere van dat hij congresleden omkocht. Het belangrijkste contact van Grossman in het Congres was Tom Lantos,  iemand met een speciaal plekje in het hart voor de staat Israël. 
Edmonds ontdekte dat het spionagenetwerk waar Grossman en Lantos deel van uitmaakten toegang had tot geheime overheidsinformatie. Via een Turkse professor aan het Massachusetts Institute for Technology (MIT) kwamen Turkse en Amerikaanse studenten terecht op locaties waar vitale gegevens over nucleaire technologie te halen viel. Zoals het nucleaire onderzoekscentrum van Los Alamos, waar tijdens WOII de atoombommen voor Hirosjima en Nagasaki werden ontwikkeld. De door studenten geleverde gegevens gingen eerst naar vertegenwoordigers van de staat Israël. Zij hadden de eerste keuze. Daarna mochten de Turken kijken of er iets van hun gading tussen zat. Wat overbleef ging op de markt. Het was goede handel. De studenten kregen vijf duizend dollar in de hand gestopt, waarna er uiteindelijk tot het honderdvoudige voor betaald werd. Volgens Edmonds door Pakistan, een land waar Turkije een speciale band mee heeft (en onlangs nog door de Turkse premier Erdogan werd bezocht). Via de illegale structuur waar de ATC en Grossman toe behoorden kreeg het netwerk van Abdul Qadir Khan volgens Edmonds de meest essentiële nucleaire technologie in handen voor de productie van kernwapens. 
Er zijn beslist Amerikaanse overheidsdienaren geweest die zich verdiepten in de illegale export van nucleaire technologie. Zoals de CIA-agente Valerie Plame. Via de CIA-coveronderneming Brewster Jennings legde zij verdachte ondernemingen onder het vergrootglas. In de VS verschenen berichten dat de Turks/Amerikaanse ondernemingen Hittite Microwave Corporation en Giza Technologies zich schuldig maakten aan de illegale export van onderdelen voor kernwapens. Met haar onderzoek streek Plame kringen tegen de haren die een dikke boterham verdienden aan de nucleaire handel. Ze moest dus uitgeschakeld worden. Dat gebeurde in juli 2003 toen neocon Robert Novak in de Washington Post onthulde dat Valerie Plame voor de CIA werkte. Die informatie kwam naar later bleek van Richard L. Armitage, de huidige directeur van de ATC.
Omdat de materie waar Edmonds zich in verdiept ook mijn interesse wekt, kwamen we met elkaar in contact. Ik leerde haar kennen als een onbedaarlijke kwebbeltante, maar ook als iemand die met een enorme geestdrift de onderste steen boven probeert te halen. Toch zou je op het eerste gezicht geneigd zijn haar verhaal als een wilde samenzweringstheorie van de hand te wijzen. Het wordt immers door geen andere bron onderbouwd. Dat is echter het kenmerk van klokkenluiders. Bovendien staat haar verhaal niet op zich. Ook in Nederland kon in de jaren zeventig ongestoord nucleaire spionage plaatsvinden. In een Zembla-documentaire uit 2005 vertelde Henk Slebos dat zijn vriend Abdul Qadir Khan contact onderhield met de BVD, de voorloper van de AIVD. Khan mocht zijn gang gaan en alles wijst er op dat de BVD daarbij aanwijzingen van de CIA volgde (wat zich vreemd verhoudt tot de geschiedenis rond Valerie Plame, maar dat was jaren later). Dat blijkt uit verklaringen van oud-premier Ruud Lubbers, die in 1983 voorstander was van een nieuw proces tegen Khan nadat de Pakistaanse atoomspion door een vormfout was vrijgekomen. Door toedoen van de BVD en de CIA kwam het daar echter niet van. In plaats daarvan wilde men Khan in zijn doen en laten ‘volgen’. Op de achtergrond van dat besluit speelde de bezetting van Afghanistan door de Sovjet Unie, omstandigheden waaronder goede relaties met Pakistan van belang waren voor Washington.
Wat tien jaar geleden gebeurde met Sibel Edmonds, overkwam de fotograaf Frits Veerman in de jaren zeventig. Veerman werkte toen bij het Fysisch Dynamisch Onderzoekslaboratorium (FDO) te Amsterdam, het onderzoekscentrum waar Khan zijn hand legde op veel vitale informatie. Veerman zag waar Khan mee bezig was en trok aan de bel. Evenals Edmonds jaren later werd hij daarvoor met ontslag beloond. Dergelijke overeenkomsten maken het verhaal van Sibel Edmonds zeker niet ongeloofwaardiger. 
Nu loopt Henk Slebos dus de kans om nogmaals vervolgd te worden. In Turkije, waar onlangs nog een nucleaire versneller in gebruik werd genomen, dat ambities heeft tot twee kerncentrales en waar de president bij gelegenheid zei :
“Zelfs landen met een lager bruto nationaal product dan dat van ons, hebben kernwapens. Omdat hun vijanden ze ook hebben. Niemand wil oorlog, want oorlog is het ergste scenario. Maar als je vrede en stabiliteit wilt handhaven, moet je ook voorbereid zijn op oorlog.”
Als we Sibel Edmonds mogen geloven raakte Turkije bovendien verbonden aan een netwerk in de VS dat zich schuldig maakte aan atoomspionage. De vraag is waar het Turkse voornemen om Henk Slebos te vervolgen zich in dit alles bevindt. Het woord zondebok dringt zich op.

Meer over:

opinie, wereld
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.