Waarom zijn de media verslaafd aan waarom-vragen?

In de media duiken steeds vaker ‘waarom’-verhalen op. Dat roept de vraag op: waarom? Allard van Gent over betweterigheid en like-verslaving.

‘Iedereen opgelet. Jaap, niet met je liniaal spelen. Ingrid! Wil je ophouden met kletsen?! Zo is het goed. Vandaag ga ik het hebben over de vraag waarom we als mensen niet kunnen vliegen als een vlinder. Chris, wat denk jij?’ ‘Ik weet het niet juf.’ ‘Karin?’ ‘Ik weet het niet juf.’

Bovenstaande situatie in klas 3 van de basisschool sluit aan op de volgende krantenkoppen; Waarom we de UvA bezetten (Volkskrant), waarom worden we zo vrolijk van de lente (Telegraaf), waarom bleef de cockpit dicht (NRC), waarom documentaires ineens in opkomst zijn (Correspondent), waarom Pasen ook waardevol is voor seculier Nederland (Volkskrant), waarom krijg ik heimwee naar de slavinken van mijn man (Trouw), waarom het afstuderen van mijn dochter bijzonder is (Telegraaf), waarom woon je in alle straten dezelfde winkels ziet (NRC), waarom je beter geluk dan rendement kunt meten (Correspondent).

De genoemde krantenkoppen verschenen afgelopen maand. Ik kan er nog meer alinea’s mee vullen, maar eentje lijkt me meer dan genoeg om duidelijk te maken dat hier sprake is van een trend in de krantenkoppen van Nederlandse media. Een trend die mij doet denken aan klas 3 van de basisschool en de juf die haar leerlingen een paar vragen stelt. Deze juf begint haar vraag ook vaak met ‘waarom’, omdat dit woordje duidelijkheid verschaft. Immers, de leerlingen verwachten na een ‘waarom-vraag’ een ‘daarom-antwoord’. Tegen deze methode is weinig in te brengen, want leerlingen bezoeken de school om kennis te vergaren en de waarom-daarom methode past goed bij de nog jonge kinderen.

Betweterigheid Het antwoord op een waarom-vraag uit een krant kan bestaan uit een kort bericht, maar kan net zo goed meerdere pagina’s in beslag nemen. Sommige auteurs geven voorbeelden, laten specialisten aan het woord, citeren uit andere media, etc., etc. Uiteindelijk zal ieder waarom-artikel, van welke omvang dan ook, eindigen met het ongeschreven laatste woord ‘daarom’. Immers, wie de lezers lokt met ‘waarom’, moet natuurlijk wel een ‘daarom’ in petto hebben. Dat deze vorm van journalistiek riekt naar betweterigheid, dat moge duidelijk zijn.

Of is de waarom-vraag in de titel bedoeld om meer kliks te vergaren? Dat is ook goed mogelijk, want het vergaren van kliks is in het huidige mediatijdperk een normale bezigheid. In de vorige eeuw reisden advertentieverkopers kris-kras door het land, vandaag de dag zoeken uitgevers van kranten en tijdschriften zelf naar mogelijkheden om kliks c.q. geld binnen te halen. Natuurlijk zijn de kliks op de vaak irritante advertentiebanner, die een deel van het artikel bedekt, waardevol, maar ook een flink aantal duimpjes bij de artikelen brengt indirect geld in het laatje.

Duimpje Gisteren voerde ik een eigen, niet-representatief onderzoek uit met betrekking tot het waarom-artikel. Het resultaat was schokkend. Een man van 38, hoog opgeleid en politiek gezien links van het midden, confronteerde ik met de volgende krantenkop: “Waarom het kapitalisme is uitgediend en de natuur de oplossing is”. ‘Wat zou je als eerste doen als je dit leest’, vroeg ik. ‘Een duimpje, een like natuurlijk, meteen!’ ‘En dan, wat doe je dan?’ ‘Dan ga ik delen, flink delen! Op Facebook deel ik het stuk en ik twitter met een link naar het artikel.’ ‘En dan?’ ‘Dan kijk ik of de krant ook een twitteraccount heeft, zodat ik er nog een retweet achteraan kan sturen.’ ‘Lees je het artikel ook?’, vroeg ik hem tenslotte. Het was even stil in de kamer. Hij keek op zijn beeldscherm en zag net als ik dat er weer nieuws was. “Waarom de media suggereren de waarheid in pacht te hebben”, lazen we. ‘Of ik het lees’, herhaalde hij, terwijl zijn rechterwijsvinger alweer op de muis lag. ‘Ja’, antwoordde ik. ‘Hangt ervan af. Kijk, dit bericht over de media is natuurlijk ook super interessant. Dat moet ik eerst liken, delen en tweeten. Daarna zien we wel verder.’ ‘En dat andere bericht, lees je dat nog, denk je?’ ‘Dat andere bericht? Waar ging dat ook alweer over?’

cc-foto: Helen K

Van Allard verscheen onder meer de bundel korte verhalen en columns ‘Op Koers’

Volg Allard op Twitter