Wanneer ben je nog blank en wanneer net een persoon van kleur?

Arnon Grunberg vraagt om herstelbetalingen , niet alleen voor het slavernijverleden maar voor alle racisme. Hij noemt met name Nederlanders van Marokkaanse afkomst. Zij verdienen net als landgenoten met een Caribisch/Afrikaanse achtergrond compensatie.

Aanvankelijk zal dat volgens hem grote maatschappelijke weerstand oproepen. Dat gebeurde ook toen de Duitse bondskanselier Konrad Adenauer besloot tot een geldelijke schadevergoeding voor het door de holocaust aangedane leed. Het duurde decennia voor de Duitsers deze beslissing in meerderheid onderschreven. Nu is de zogenaamde Wiedergutmachung niet controversieel meer behalve bij extreem-rechts. Grunberg vermoedt dat Nederland op dezelfde manier aan herstelbetalingen voor slavernij en etnisch profileren zal wennen.

Hij laat over één ding geen misverstand bestaan: het is de staat die uit de algemene middelen de herstelbetalingen verricht. Daarmee moeten gelijke kansen worden geschapen voor iedereen. Over de besteding van het geld blijft Grunberg vaag al krijg je wel de indruk dat er grote ruimte moet zijn voor het financieren van emancipatieprogramma’s. De jonge staat Israël is destijds – uiteraard zonder dat dit aan de grote klok werd gehangen – mede dankzij Duitse wiedergutmachung sgelden financieel op poten gezet. Het kan dus best zijn dat herstelbetalingen niet rechtstreeks op de rekening van de beneficianten terecht komen. In het Nederlandse geval valt er veel voor te zeggen om ze onder te brengen bij de ontwikkelingshulp. Belangrijk voordeel: je hoeft niet vast te stellen wie in Nederland blank is en wie van kleur. Als ook in het binnenland herstelbetalingen worden verricht, valt daaraan niet te ontkomen. Dan zal nog eenmaal op grote schaal etnisch moeten worden geprofileerd.

Voor wie zijn de herstelbetalingen – hoe dan ook vormgegeven – immers bedoeld? Dat zijn de personen van kleur, blanken met hun witte privilege nadrukkelijk niet.

Het is nog niet zo gemakkelijk om hier de etnische grens te trekken. Wanneer immers komt de omslag van “wit” naar “van kleur”? Het zal duidelijk zijn dat iedereen online informatie over de voorouders dient te verstrekken. Voor het meten van de kleur zijn gegevens nodig over de bloedlijn van de vader en van de moeder, laten we zeggen tot vier generaties terug. Het kan profijtelijk zijn om over te stappen van blank naar van kleur. In het Amerikaans Engels heet dat “passing”. Soms slaagden Afro-Amerikanen met een bijzonder lichte huid erin om door te gaan voor blanken. Dat lukte uiteraard het beste als zij zich in een nieuwe omgeving vestigden waar niemand zich nog herinnert dat er ergens een donkere voorouder was. Omgekeerd proberen nu blanken te bewijzen dat zij een indiaanse voorouder hebben zodat zij toe kunnen treden tot een volk dat op zijn reservaat goktenten mag exploiteren. Je wordt dan op grond van je etnische afkomst aandeelhouder. Het is dus de moeite waard om een lucratieve voorouder te voorschijn te toveren.

Het is aan de politiek om vast te stellen waar precies de grens tussen nog blank en net van kleur komt te liggen. Het is een wezenlijke zaak maar het blijve in deze bijdrage op de achtergrond. Het zal interessant zijn om te zien welke criteria de verschillende politieke partijen naar voren brengen.

Uiteraard dienen door de burger ingeleverde gegevens over de bloedlijn steekproefsgewijs met het bevolkingsregister te worden gecontroleerd, dit om fraude en vergissingen zoveel te voorkomen. Uiteraard blijft de individuele burger zélf verantwoordelijk voor de correcte invulling van zijn raciale profielschets. Als het tot correcties van overheidswege komt, moet toch niet voetstoots uitgegaan worden van kwade wil. In de meeste gevallen kan de zaak worden afgedaan met een berisping zonder onmiddellijke sancties.

Het is net zo goed mogelijk dat de burger en de overheid van mening verschillen over de hoeveelheid pigment. Dit is een rechtsstaat. Wie zich op onjuiste gronden etnisch geprofileerd ziet, moet de gelegenheid hebben om met behulp van juridische en genealogische raadslieden in beroep te gaan bij het Nederlandse rassentribunaal. In laatste instantie komt men dan toch bij de Hoge Raad terecht.

Uiteraard dient serieus rassenbedrog zwaar te worden gestraft. Bij een boete al dan niet in combinatie met een taakstraf kan het in deze nieuwe vorm van criminaliteit niet blijven Daardoor komt immers het draagvlak onder de herstelbetalingen in gevaar. Wie weigert mee te werken aan de opstelling van het etnisch profiel hoeft niet zo hard te worden aangepakt. Dan zijn dwangsommen en in het uiterste geval gijzeling voldoende. Je kunt het ook overdrijven. Toch: als het allemaal de spuigaten uitloopt, hebben we misschien wel een gespecialiseerde rassenpolitie nodig.

Anders krijgen we nooit een inclusieve maatschappij.

Aanvulling: naar aanleiding van bovenstaand betoog komen er nogal wat reacties binnen waarin compensatie wordt geëist van de Spanjaarden en de Romeinen voor het onze voorouders aangedane leed. Die vlieger gaat helaas niet op omdat vorige generaties de betaling al hebben ingevorderd. Piet Hein nam in dat kader de Spaanse zilvervloot in beslag. En er hebben in zijn tijd nog vele kleinere Heins op zee rondgevaren om compensatie te eisen van schepen onder Spaanse vlag. Rome is in de vijfde eeuw na christus al twee keer systematisch leeggehaald, eerst door de Wisigothen onder Alaric, daarna door de vandalen onder Geiserik. In 546 maakten de Osthrogoten onder Totila het karwei af. Daarmee is wel voldoende betaald zeker omdat Alaric en Geiserik heel wat Romeinen op de slavenmarkt te gelde maakten, tenminste als de familie geen losgeld kon betalen.