Wapenverdrag fantastische stap

Een historische dag. Op 2 april 2013 werd het VN wapenexportverdrag door de Algemene Vergadering van de VN aangenomen. Een fantastische stap om de onbeteugelde verspreiding van wapens tegen te gaan.

De race to the bottom kan worden gekeerd. Een sterk, effectief en uitvoerbaar wapenhandel verdrag, dat mondiale veiligheid bevordert en legitieme handel vrijwaart. Verkoop aan en handel met landen en groepen die mensenrechten schenden of waar oorlogsmisdaden worden begaan, wordt onder dit verdrag verboden.

Met 154 stemmen voor, 3 tegen en 23 onthoudingen, stemde een overweldigende meerderheid voor het VN wapenhandelverdrag. Ook de VS, ’s werelds grootste handelaar in wapens, stemde voor. Helaas onthielden landen als India, Rusland en China zich van stemmingen. Volgende stap is de ratificatie van het verdrag en omzetting in nationale wetgeving van alle deelnemende landen. Geen vlot en eenvoudig proces, maar het verdrag is een feit en de wapenhandel zal wereldwijd een stuk gecontroleerder worden.

Een groot compliment aan de NGO’s, die dit onderwerp hoog op de internationale politieke agenda hebben gehouden. Onder meer Oxfam, Amnesty International en IKV/Pax Christy hebben onvermoeibaar duidelijk gemaakt, dat wapens in verkeerde handen desastreuze gevolgen kunnen hebben. Ook landen, waar de proliferatie van kleine wapens een vlucht heeft genomen, spraken zich in een vroeg stadium al uit voor een sterk verdrag. In Centraal-Amerikaanse en Caribische landen worden kleine wapens al massavernietigingswapens genoemd. Er zijn zoveel wapens in omloop, in foute handen, dat er in deze regio dagelijks tientallen mensen mee worden vermoord, of met de loop van een pistool op het hoofd verkracht.

Vorige week nog liep het verdrag vast op de drie landen die nu tegen stemden: Syrië, Iran en Noord-Korea. De conferentie, die moest komen tot een verdrag, had een stevige opdracht: het schrijven van een robuust verdrag, dat onder consensus kon worden aangenomen. Samen met collega’s Vuijk van de VVD en De Roon van de PVV, liep ik twee dagen mee met de Nederlandse delegatie bij de conferentie. We kregen in een compact en intensief programma een goed inzicht in de uiteenlopende ideeën en wensen van de deelnemende landen. We spraken met onder meer Indonesië, Egypte, India, Trinidad, Mexico, het VK en diverse NGO’s.

De traditionele tegenstellingen tussen westerse en niet-gebonden landen werd tegen de achtergrond van de effecten van wapenmisbruik doorbroken. Een groep van vooruitstrevende Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse landen vormde een blok met de EU, Australië en Nieuw-Zeeland. Deze landen streefden naar een sterk verdrag. Landen als Indonesië en Egypte wilden juist meer ruimte voor de ontwikkeling van hun eigen wapenindustrie. Ook vonden zij het criterium schendingen van mensenrechten te westers. Dat blijft een vreemd punt van discussie. Mensen zijn overal mensen en mensenrechten, zoals vastgelegd in de universele verklaring van de rechten van de mens en de daaruit voortvloeiende verdragen zijn, de verklaring zegt het al: universeel.

De volgende stap is een spoedige ratificatie van het verdrag door zoveel mogelijk VN-lidstaten. Met de inwerkingtreding van dit verdrag zal de race to the bottom worden doorbroken. Uitdaging blijft het om grote wapenproducenten als China en Rusland aan boord te krijgen.