We twijfelen over geven – maar nu even niet

Kennelijk zetten we onze twijfels bij het nut van hulp gemakkelijk opzij als er emoties en groepsdruk meespelen.

De helft van de Nederlanders is van plan dit jaar minder geld te geven aan hulporganisaties, vooral vanwege kritiek op het reilen en zeilen van die organisaties. En bij veertig procent  van de mensen is het vertrouwen in de hulporganisaties in 2009 opnieuw gedaald. En als de Nederlander mag kiezen besteedt hij het liefst zijn geld aan gezondheidszorg, niet aan noodhulp. De jaarlijkse enquête van onzeWereld, het Nederlandse tijdschrift over de Derde Wereld, onder ruim 550 burgers, vond plaats voordat de ramp in Haïti zich voltrok. Dat verklaart misschien ook waarom het thema ‘noodhulp’ bij slechts tien procent van de ondervraagden bovenaan het lijstje staat. Toch is het niet onlogisch. Als je structureel geld geeft doe je dat het liefst aan iets wat mensen echt verder helpt. Scholen, ziekenhuizen. Maar zodra zich een ramp voordoet zoals nu op Haïti, dan gebeurt er iets bij de mensen. De nood is hoog, het hele land gaat aan de slag om geld in te zamelen, en we laten ons gemakkelijk overhalen om toch weer mee te doen. Ondanks alle twijfels laten we ons hart spreken. Geweldig, natuurlijk. Voor kritiek en wantrouwen is nu even geen plaats. Dat komt later wel weer. En, wie durft nog nee te zeggen tegen deze collectebus?

Het afkalvende vertrouwen is niet iets van de laatste tijd, de trend is al jaren gaande. Uit het onderzoek, dat uitgebreid aan bod komt in het februarinummer dat eind deze week verschijnt, blijkt dat maar liefst 72,8 % van de ondervraagden zich wel eens ergert aan de wijze waarop goede doelen geld ophalen. En ruim de helft van de ondervraagden (56,5 %) heeft  kritiek op de onduidelijkheid over de besteding van donaties. Dat element speelt bij noodhulp natuurlijk minder een rol, want daar is het volstrekt duidelijk wat er met het geld moet gebeuren: medicijnen, eten, water, doden opruimen, woningen en ziekenhuizen herbouwen. Dat zelfs de deskundigen dezer dagen zeggen dat er momenteel geen enkel gebrek is aan  geld voor deze acute noodhulp, tempert het enthousiasme om te geven, niet. De behoefte om te geven, om nú iets concreets te doen, is, sterker dan het andere. Anderen op dit forum, zoals Frans de Waal, legden dat al mooi uit. We laten nu ons hart spreken, maar straks zal het argwaan en het wantrouwen weer toeslaan, voorspel ik. Uit ons onderzoek blijkt dat twee-derde van de ondervraagden liever concrete hulp geeft dan geld. Dat lijkt vreemd als je de hoogte van het bedrag ziet dat deze actie voor Haïti nu oplevert. Maar de trend is al jaren duidelijk: maak hulp concreet en strooi niet met geld, daar komt niks goeds van, denkt de Nederlander. Niet voor niets heeft twee-derde van de burgers vooral kritiek op de hoogte van de salarissen in de sector.

Nu er van alle kanten, door burgers en regeringen all over the world, ettelijke miljarden euro’s naar het kleine, verwoeste eiland worden gesluisd, hebben de hulporganisaties achter giro 555 niet een maar twee grote problemen op te lossen: de ramp in Haïti uiteraard, maar vooral toch de hamvraag: is dat geld van de Nederlandse burger eigenlijk wel nodig, waaraan gaan we het concreet besteden, en kunnen we dat straks ook duidelijk aantonen?

De volledige uitkomsten van het onderzoek zijn terug te vinden op Onze Wereld . De representatieve enquête werd uitgevoerd door onderzoeksbureau MWM2.