Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

We verwachten teveel van dit leven

  •  
30-08-2011
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
59 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
De samenleving verloedert helemaal niet, integendeel
Nederland is de gelukkigste plek op aarde. Dat is de bijna verbijsterende uitkomst van menig onderzoek van de afgelopen jaren. De overgrote meerderheid van de Nederlanders noemt zichzelf ‘gelukkig’ tot ‘zeer gelukkig’. Over de samenleving als geheel zijn we iets minder te spreken, maar zeker niet ontevreden. De grote zorgen zitten, aldus het Sociaal en Cultureel Planbureau, vooral bij lageropgeleiden, Telegraaflezers, Limburgers en PVV-stemmers. Deze ontevredenen zijn tevreden over hun eigen leven maar ontevreden over het leven om hen heen.
Zo zouden we bijvoorbeeld niet meer kunnen opvoeden. Vroeger werden kinderen nog mores geleerd; nu verwaarlozen de meeste ouders (toevallig zijn we zelf altijd de positieve uitzondering) de opvoeding van hun kroost. Als kinderen gaan zeuren dan krijgen ze niet meer een draai om de oren, maar een snoepje in hun mond. Of nog zoiets: het aantal echtscheidingen neemt ieder jaar toe. Dat is hét bewijs dat we het huwelijk niet meer serieus nemen. Vroeger bestond er nog echte liefde, ‘in voor en tegenspoed’, nu hoppen we van partner naar partner. Het diepste probleem is al bijna tien jaar gelden aangewezen door Jan Peter Balkenende. Onze nationale moraalridder vertelde dat de verloedering van de samenleving te wijten is aan de gestage teloorgang van alle normen en waarden.
Wat opvalt bij al deze beschouwingen is dat het verleden als een soort van paradijselijke toestand wordt afgezet tegenover een deprimerende werkelijkheid. Vroeger waren we nog sympathiek, vroeger waren we nog trouw, vroeger waren we nog gehoorzaam – vroeger was alles beter .
Voor zulke uitspraken moet natuurlijk wel enig onderzoek naar ‘vroeger’ worden gedaan. Het zal u niet verbazen dat dit voor het gemak meestal achterwege wordt gelaten. Maar als we op voornoemde punten de boeken wél openslaan dan zien we een aantal verrassende ontwikkelingen. Ouders zijn bijvoorbeeld juist meer tijd aan de opvoeding gaan besteden. Sterker nog, zij belonen en straffen hun kinderen veel vaker dan dertig jaar geleden. De opvoeding heeft, gemiddeld gesproken, een sterke intensivering ondergaan.
Onderzoek aan een Leidse basisschool in het midden van de jaren negentig wees uit dat de indruk van de onderwijzers dat de kinderen steeds lastiger werden niet werd veroorzaakt doordat de kinderen echt lastiger waren geworden. Dat laatste was namelijk helemaal niet het geval. Het onbehagen bij de leerkrachten werd juist veroorzaakt door de hogere eisen die zij aan zichzelf en de kinderen waren gaan stellen. Hun incasseringsvermogen was afgenomen.
Dan de groei van het aantal echtscheidingen. Deze is niet het gevolg van ons tanende ontzag voor ‘de liefde’. Het tegenovergestelde is zelfs het geval. In 1970 dacht 57% dat een huwelijk wel een buitenechtelijk avontuurtje aankon, in 1997 was dat nog maar 22%. We stellen veel hogere eisen aan onze levenspartners en stuiten daarom ook vaker op teleurstellingen. Dezelfde ontwikkeling zien we in onze houding tegenover misdadigers. In 1970 vond 72% van de ondervraagden dat je misdadigers niet zozeer moet straffen als wel moet proberen te veranderen. Inmiddels vinden de meeste Nederlanders dat rechters niet streng genoeg zijn.
Onze kwetsbaarheid voor asociaal gedrag van anderen wortelt in ons groeiende gevoel van eigenwaarde. Voor die groei zijn een reeks van grote oorzaken aan te wijzen: onderwijsparticipatie, secularisering, democratisering en toegenomen welvaart. Ons recht op zelfbeschikking is een complete levensstijl geworden. Maar parallel daaraan stellen we steeds hogere eisen aan andere mensen en hun omgangsvormen. Omdat we meer ruimte voor onszelf opeisen en anderen minder ruimte gunnen worden botsingen onvermijdelijk.
Naar mate we meer verlangen van de wereld om ons heen krijgen we vanzelf het gevoel dat alles slechter gaat. Ja, we leven nog altijd in een samenleving vol hufterigheid, egoïsme en criminaliteit. Maar onze angsten en irritaties zijn daar misschien wel evenveel oorzaak als gevolg van. Voordat we die sentimenten tot een vicieuze selffulfilling prophecy maken stel ik voor dat we, als gelukkigste volk ter wereld, eens werkelijk stil staan bij wat ons leven de moeite waard maakt. Als er al zoiets is als de ‘verloedering van de samenleving’ dan bestaat dit vooral uit ons eigen gebrek aan bescheidenheid en relativeringsvermogen.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.