Weg met de arrogantie dat we het nu beter weten

Jaarlijks stelt John Brockman, oprichter van het vermaarde discussieplatform Edge.org, één vraag aan een selectie van de meest interessante wetenschappers, auteurs en kunstenaars ter wereld. Dit keer vroeg hij: ‘Welk wetenschappelijk idee is rijp voor de prullenmand?’ De 175 antwoorden werden gebundeld in ‘Wetenschappelijk onkruid’ en op Joop lees je er de komende weken alvast een aantal van.

Aristoteles bestreek het gehele vlak van de menselijke kennis en had het op veel fronten fout. Maar zijn bijdrage aan de dierkunde alleen al was onbetaalbaar. Zou je hem zomaar terzijde schuiven? Je weet maar nooit wanneer je een oud idee kunt gebruiken. Het kan op een dag weer van pas komen om een zienswijze kracht bij te zetten die men zich in het heden niet kan voorstellen. En dat zouden we niet tot onze beschikking hebben als het volkomen in de vergetelheid was geraakt.

Zelfs Darwin raakte aan het begin van de twintigste eeuw enigszins in de versukkeling, tot aan de moderne evolutionaire synthese. Zijn The Expression of the Emotions in Man and Animals had meer tijd nodig voor het weer actueel werd. Ook William James raakte op de achtergrond, evenals zijn psychologische leer, zodra er geen aandacht meer was voor het bewustzijn als onderwerp. Kijk eens naar de hernieuwde belangstelling voor Thomas Bayes en Adam Smith (vooral voor The Theory of Moral Sentiments ). Misschien moeten we ook nog eens kijken naar de lang verguisde Descartes. Wie weet herstellen epigenetici de reputatie van Lamarck in ere. Wellicht kan Freud ons nog iets vertellen over het onbewuste.

Iedere serieuze en systematische beschouwing van de wereld verdient het bewaard te worden. We moeten ons herinneren hoe we op het huidige punt zijn gekomen en wij willen in de toekomst liever niet in de vergetelheid raken.

De wetenschap zou naar de literatuur moeten kijken en de geschiedenis levend moeten houden als monument voor vernuft en volharding. We laten Shakespeare niet in de vergetelheid raken. En dat mag Bacon evenmin overkomen. 

 Dit stuk is afkomstig uit de bundel Wetenschappelijk onkruid.