Werkgevers die doktertje spelen

De aanvankelijk goed bedoelde maatregelen als twee jaar loondoorbetaling bij ziekte en de Wet Verbetering Poortwachter blijken een giftige cocktail te zijn die ervoor heeft gezorgd dat werkgevers juist niet investeren in duurzame re-integratie van zieke werknemers. Schending van privacy, ondeskundigen op de stoel van de bedrijfsarts en intimidatie van zieke werknemers is aan de orde van de dag. Hoog tijd om de discussie te starten over hoe het huidige systeem rond ziekteverzuim functioneert, dat stelt Paul van den Boom van FNV Bondgenoten.

Er is structureel van alles mis met de manier hoe in Nederland wordt omgegaan met zieke werknemers. Een andere conclusie is niet mogelijk gezien de ervaringen met ziekteverzuim die FNV Bondgenoten de laatste jaren op een rijtje zette. Een afgelopen zomer geopend meldpunt leverde meer dan 6.000 meldingen op van geweigerde ziekmeldingen, werkgevers die doktertje spelen, intimidatie, niet onafhankelijke bedrijfsartsen, privacyschendingen en ga zo maar door. Triest dieptepunt is dat werknemers van Primus Ouwelfabriek in Oostzaan, onder andere de fabrikant van het eetbare bakpapier onder de kokosmakronen, vorige week in staking zijn gegaan om de meest basale grondrechten van ziekte af te dwingen.

Maatregelen vormen een giftige cocktail voor zieke werknemers Het is bijna niet meer voor te stellen dat begin jaren negentig werkgevers gewoon nog allemaal volgens de ziektewet verzekerd waren voor de kosten bij uitval door ziekte. Volgens mij vormen al de daarna ingevoerde, goed bedoelde maatregelen en financiële prikkels van de afgelopen jaren, zoals twee jaar loondoorbetaling bij ziekte door werkgevers en de Wet Verbetering Poortwachter, samen een giftige cocktail die ervoor heeft gezorgd dat werkgevers juist niet investeren in duurzame re-integratie van werknemers.

Kosten afgewenteld op werknemers Zagen we aanvankelijk dat de maatregelen leidden tot meer investeringen en duurzame verlaging van het ziekteverzuim, nu zien we de laatste jaren een radicale omslag. Waarschijnlijk aangejaagd door de crises zien we steeds meer een repressief, korte termijn ziekteverzuimbeleid dat er op gericht is om werknemers óf zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen óf zo snel mogelijk van ze af te komen om de financiële risico’s af te wenden. Geen middel wordt hierbij onbenut gelaten:

•    Om maar zoveel mogelijk risico’s op loondoorbetaling bij ziekte en andere kosten af te wentelen op werknemers en overheid worden werknemers nauwelijks nog in vaste dienst genomen. De maatregelen rond ziekte zijn een van de belangrijkste oorzaken van de grote verschuiving van vaste contracten naar flexcontracten van de laatste jaren. •    Alle mogelijke (il)legale constructies worden gebruikt om werknemers met een vast dienstverband toch gedurende de eerste twee ziektejaren te ontslaan. •    Steeds vaker zien we schending van de strikte scheiding van taken van degene die in het bedrijf verantwoordelijk is voor het verzuim en de bedrijfsarts. Zoals het vragen naar medicijngebruik en oordelen over welk werk er met beperkingen kan worden gedaan. •    Grote druk op zieke werknemers om (te) snel weer aan het werk te gaan. •    Allerlei schendingen van privacyregels rond medische dossiers. •    Het inschakelen van niet-gecertificeerde arboartsen of de totaal nietszeggende verzuimbedrijven.

Terug naar gedegen, duurzame re-integratie van werknemers Het lijkt evident dat deze trend moet worden gestopt en dat er in bedrijven op een normale, fatsoenlijke manier wordt gewerkt aan een laag ziekteverzuim. De slinger moet weer de andere kant op. Niet: zo snel mogelijk weer aan het werk of zo snel mogelijk richting einde dienstverband. Maar: goede preventiemaatregelen en op basis van fatsoen en vertrouwen werken aan gedegen, duurzame re-integratie. Gewoon goed werk noemen wij dat binnen de FNV. Ik ben er van overtuigd dat dit prettiger is voor mensen en op de langere termijn het ziekteverzuim zal terugdringen.

Om te beginnen moeten voor alle werknemers – vast, tijdelijk, uitzend, uit Nederland of uit andere landen – de volgende uitgangspunten gaan gelden: •    Altijd toegang tot een volledig onafhankelijke, deskundige bedrijfsarts. Een onafhankelijke financiering van de bedrijfsarts is daar onlosmakelijk mee verbonden. •    De privacyregels worden gerespecteerd en er wordt streng gecontroleerd op de schending hiervan door werkgevers, bedrijfsartsen en andere medici, casemanagers en verzekeraars. •    Scherpere wettelijke regelingen en sanctiebeleid: alleen de bedrijfsarts kan een oordeel vellen of iemand ziek is. Nooit mag een werkgever of ieder ander voor doktertje spelen.

Discussie starten over de juiste prikkels Maar ik ben mij er van bewust dat dergelijke maatregelen voor een groot deel het symptoom bestrijden. Zo lang het systeem blijft uitnodigen tot sturen op het op de korte termijn terugdringen van ziekteverzuim zal een deel van de werkgevers volharden in een keihard repressief verzuimbeleid en onafhankelijke beoordelingen zoveel mogelijk buiten de deur houden. Het lijkt de hoogste tijd om ook een fundamentele discussie te gaan voeren over hoe het huidige systeem rond ziekteverzuim functioneert. Het systeem van maatregelen als twee jaar loon doorbetaling bij ziekte, arbo, Poortwachter, Ziektewet, en WIA loopt vast en geeft niet meer de juiste prikkels voor duurzame re-integratie. Maar wat dan wel? FNV in beweging gaat deze discussie graag aan.