Wet van vraag en aanbod geldt steeds meer in de zorg

In de zorg zal de komende jaren op twee manieren de aantrekkingskracht van het zelfstandig ondernemen worden versterkt. Het eerste versterkende effect is de enorme druk op deze sector. Zo staat de kwaliteit van de zorg onder druk en denken veel mensen na over een baan buiten de zorg. Bovendien blijft de vraag naar instroom van arbeidskrachten toenemen en moeten er nieuwe oplossingen gevonden worden om de zorg haalbaar en betaalbaar te houden.

Dit biedt heel veel kansen voor  ondernemers op verschillende niveaus. Zo zien we nu al een trend dat steeds meer gespecialiseerde verpleegkundigen als zelfstandige starten, in navolging van de specialisten. Daarnaast heeft de invoering van persoonsgebonden budgetten een nieuw aanbod van diensten opgeleverd, waardoor er kansen liggen voor ondernemers die slimme en betaalbare aanvullende diensten voor de zorg leveren.

Het tweede versterkende effect is de behoefte van steeds meer mensen om hun werk anders in te richten, waardoor ze kunnen bijspringen om te zorgen voor hun ouder, partner, kind of goede vriend. De cijfers over ontwikkelingen in de mantelzorg geven aan dat veel mantelzorgers een baan hebben, maar ook dat zij steeds zwaarder belast worden. Er zijn veel verhalen over nieuw werken en sociale innovatie, maar de enorme groei van het aantal zelfstandigen (zzp’ ers) in Nederland geeft ook aan dat velen niet blijven afwachten tot hun werkgever tot moderne inzichten is gekomen. Zij zetten liever zelf de stap waardoor ze  de indeling van hun dag zelf in kunnen invullen.

Tot nu heeft de zorg – en de invoering van meer marktwerking – ook een aantal stevige knelpunten voor nieuwe ondernemers opgeleverd. Zo lukt het zorginstellingen hier en daar om zelfstandigen (zzp’ ers)  uit de markt te weren, met behulp van tegenstrijdige overheidsregels. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de thuiszorg. De overheid zet marktwerking in als instrument om de kosten omlaag te krijgen, maar zo eenzijdig werkt marktwerking natuurlijk niet. We zien dat de overheid – niet alleen in de zorg – regelmatig  vanuit het ‘marktwerkingprincipe’ overgaat tot aanbestedingspraktijken waarin zij ondernemers uitdaagt of indirect dwingt om onder de prijs te bieden. Als de winstmarges hoog zijn is dat misschien niet zo’n probleem maar als het effect is dat de bijbehorende uurtarieven onder de gangbare beloning worden gedrukt is het wel een probleem. Want wie gaat dit werk dan uitvoeren?  Niet de gekwalificeerde zelfstandige!

De zorg is bij uitstek een sector die een lange traditie kent van ondernemende professionals. Zij waarborgen met elkaar deskundigheid en onafhankelijkheid en hanteren tarieven die de markt reguleren. Dit model is misschien ook in andere sectoren bruikbaar voor zzp’ers. De invoering van meer marktwerking in de zorg heeft hier en daar overbodig vet weggehaald en kan de vraag meer sturend maken. Maar uiteindelijk wordt de zorg mogelijk gemaakt door kennis, motivatie en inzet van mensen. Ook op de arbeidsmarkt van de zorgsector geldt de wet van vraag en aanbod  – in de toekomst meer dan ooit.