Wie haalt de lont uit het kruitvat?

Weet iemand in het huidige maatschappelijk verharde klimaat de juiste toon te vinden? Bij voorkeur de-escalerend. Ik zie nog geen politieke voorman of voorvrouw die daarin slaagt. Buma heeft als voorman van het CDA dit weekend aangekondigd ‘verbindend’ te willen zijn, maar ik zie hem nog niet op ontspannen wijze een goed gesprek voeren met de ‘daar-moet-een-piemel-in’ types. En dat is nou juist wat we nodig hebben, iemand die dat kan.

Er is een groot gebrek aan vaardigheid in omgaan met de steeds groter wordende macht van de lomperiken; alle varianten op Donald Trump in onze westerse wereld. Het lijkt er momenteel op dat de aantrekkingskracht van empathieloze grofheid zelfs toeneemt. Mogelijk resulterend in ontoerekeningsvatbare (want door sentimenten gestuurde), maar helaas wel gekozen, regeringsleiders. Dat zou zomaar in Nederland kunnen gebeuren binnen afzienbare tijd.

Het spelletje van ‘wie durft de grootste mond te hebben’ loopt dus uit de hand. Des te belangrijker dat er leiders zijn, die zich niet laten kwetsen en zich nog minder laten verleiden het spelletje mee te spelen, zoals Hillary Clinton nu doet, omdat ze het ook niet meer weet. Wat dan wel? Het gaat om het gesprek voeren over wat er werkelijk aan de hand is, wat schuilt er achter dat respectloze gedrag? Dus voorbij de ‘verpakking’ kunnen kijken naar de werkelijke inhoud en daar iets aan doen. Helaas blijven de meesten reageren op de verpakking, tot groot plezier van de lomperiken.

Minister Asscher toonde zich recentelijk op het NOS-journaal een strenge burgervader, en dergelijke vaders roepen weerstand op. De facebooksite ‘Sylvana uitzwaaidag’ noemde hij ‘walgelijk’, ‘plat’, ‘bot’. ‘Ja maar’, accepteert hij niet, hij vindt dat er geen enkel excuus voor is: ‘zo ga je niet met elkaar om.’ ‘Puur racisme’.

De discussie zit daarmee op slot. Het zijn allemaal stoute kinderen, ze moeten eerst ‘sorry’ zeggen en hun boodschap in nette taal formuleren, dan pas wil Asscher luisteren. Hij sluit zich af voor wat die mensen te zeggen hebben, zoekt niet naar hun drijfveren achter hun handelen. Daarmee vergroot hij het probleem, zijn reactie polariseert.

Degenen die zich lomp uitlaten, lijken mensen te zijn die nooit zoveel ruimte kregen in het maatschappelijk debat, alleen al omdat ze zich niet zo welbespraakt konden uitdrukken als de redacties van opinie-pagina’s eisen. Grofheid, de onbeperkte toegang tot social media, het ongecensureerd taalfouten mogen maken, opeens kan het allemaal! Het is zelfs vrij eenvoudig: je drukt op een paar pijnlijke ‘knopjes’ en men heeft het over je. Het motief lijkt: ‘en nu zijn wij aan de beurt!’, ongeacht waarmee. Gehoord en gezien willen worden, wie wil dat niet?

En dan: gaan deze lompe uitingen ‘echt’ ergens over? Zijn deze mensen bang hun zekerheid te verliezen door de komst van immigranten, of hebben ze al te veel zekerheden verloren buiten het zicht van de gevestigde orde? Is er een sociale beweging aan de gang, die zich uit in een totaal onvermogen om gastvrij te zijn? Ik kan er alleen maar naar raden, omdat het gesprek niet gevoerd wordt.

Er zijn plannen om het vak ‘burgerschap’ in te voeren op scholen, om kinderen te leren verantwoordelijke en beschaafde burgers te zijn. Dan zullen de makers van het curriculum eerst moeten weten wat dat inhoudt en daar zie ik een klein probleempje: het goede voorbeeld ontbreekt.

Misschien kan Jesse Klaver het, maar vooralsnog blijf hij helaas wat onzichtbaar. Ahmed Aboutaleb kan het wellicht ook, mits hij besluit dit strijdperk te betreden.