Wie is er nou gek?!

“Gemeenteambtenaren gaan straks bepalen of je kind wel of geen psychiatrische hulp nodig heeft. Met een zesdaagse cursus jeugdpsychiatrie zouden ze in staat moeten zijn om psychiatrische diagnoses te stellen. Iets wat tot nu toe voorbehouden is aan artsen die hier jaren voor gestudeerd hebben.” Iedereen met Facebook en Twitter zal, net als ik, steeds vaker berichten van dergelijke strekking in zijn timeline zien langskomen. Niet alleen verontruste ouders, ook journalisten en professionals uiten zo hun zorgen. Het kan niemand ontgaan zijn lijkt me, maar ik leg toch nog maar eens uit wat er staat te gebeuren.

Vanaf 2015 is de jeugdzorg (en ook de jeugd-ggz) uit de basisverzekering en valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Een gigantische operatie waar nog veel onduidelijkheid over is. Voorstanders zijn blij met de maatregel omdat met de overheveling naar de gemeente ook een eind gemaakt kan worden aan de omslachtige procedures van indicering en wachtlijstbeheersing. Ook zien voorstanders een kans op preventief gebied: de samenwerking met scholen, clubs en professionals die door gemeentes makkelijker te realiseren is, zal ingrijpen in een veel eerder stadium mogelijk maken. Daardoor hoeven de problemen niet zo uit de hand te lopen.

Tegenstanders zeggen dat het alleen maar een ordinaire bezuinigingsmaatregel is. Ook hekelen ze het idee dat ouders voortaan aan het loket van het gemeentehuis hulp moeten vragen voor hun kind. Verreweg de meeste consternatie is ontstaan over bovengenoemd bericht, dat gemeenteambtenaren kinderen gaan diagnosticeren.

Slecht In de jaren dat ik bij een gespecialiseerd uitzendbureau in de jeugdzorg in dienst was heb ik in diverse jeugdzorg instellingen gewerkt, met diverse doelgroepen. Ik heb ouders met problematische kinderen leren kennen en kinderen met problematische ouders. Ik zag kinderen in instellingen die ernstig gestoord gedrag vertoonden. Ik zag anderen met wie niet zo veel aan de hand was, maar wier ouders onvoldoende in staat waren om voor hen te zorgen. Schrijnend vond ik hoe weinig kinderen wisten waarvoor ze eigenlijk in de instelling zaten. Als ik het ze vroeg, zeiden de meesten dat ze onterecht van hun ouders waren afgepakt door jeugdzorg (al dan niet ingefluisterd door diezelfde ouders), of dat ze zelf slecht waren en daarom niet thuis mochten blijven wonen.

Ik ben van mening dat kinderen wier ouders het ontbreekt aan opvoedkwaliteiten niet in een jeugdinstelling horen. Weinigen worden er beter van. Als in deze gezinnen eerder ondersteuning kan worden geboden zou dat een enorme zegen zijn en kan uithuisplaatsing vaker worden voorkomen. Kinderen met ernstige psychiatrische problematiek horen deskundige hulp te krijgen. In veel gevallen is opname noodzakelijk. Denk aan kinderen met anorexia, met psychoses of kinderen die suïcidaal zijn. En ja, die bestaan. Meer dan me lief is. En zo kom ik terug bij de eerste alinea van deze brief.

Paniek zaaien Ik zie een ambtenaar in het gemeentehuis. Tegenover hem een twaalfjarig meisje. Onder de mouwen van haar trui piepen zwachtels uit. Ze snijdt zich elke dag met een scheermesje in haar bovenbenen en armen. Want als ze de fysieke pijn voelt, voelt ze die andere pijn minder. Naast haar een wanhopige moeder, roodomrande ogen. De ambtenaar pakt de reader van de zesdaagse cursus uit zijn tas en zoekt naar een passende diagnose.

Woest word ik op mensen die dit soort beelden stoppen in de hoofden van toch al bezorgde ouders. We zijn misschien een beetje van het padje in Nederland, maar dit is volslagen flauwekul! Natuurlijk gaat het in 2015 niet zo. Met de overheveling van de professionele zorg voor onze kinderen naar de gemeentes blijft de wet BIG gewoon van kracht. Deze wet bepaalt wie er bevoegd is om diagnoses te stellen. En dat zijn uitsluitend artsen en (kinder)psychiaters.

Ik snap de zorgen van ouders, maar wat ik niet snap is al die onjuiste berichtgeving. Het onnodig paniek zaaien. Vooral journalisten die dit doen zouden drie keer moeten nadenken of ze hun vak wel juist beoefenen voor ze zulke nonsens opschrijven. Geen ouder is er bij gebaat en al helemaal geen enkel kind. Er gaat bezuinigd worden in de jeugdzorg en dat moet ook. Nederland heeft, vergeleken met de ons omringende landen de meeste kinderen in instellingen wonen, terwijl de kinderen in Nederland tot de meest gelukkige kinderen van Europa behoren. Daar is uitvoerig onderzoek naar gedaan.

Argusogen Ja, ik maak me zorgen over de overheveling. Hoe gaan de verschillende gemeentes het inrichten? Dat is nog lang niet overal duidelijk. De gemeente is straks verantwoordelijk voor de financiering, professionals blijven verantwoordelijk voor de uitvoering. Wat ik om me heen zie is dat gemeentes samen met professionals en ervaringsdeskundigen keihard aan het werk zijn om dit helder te krijgen. Natuurlijk is het belangrijk om kritisch te zijn. Natuurlijk is het noodzakelijk om het hele proces met argusogen te blijven volgen. Natuurlijk zal er te veel bezuinigd worden en zullen er (nog steeds) kinderen buiten de boot vallen. Daar moeten we ons met z’n allen verschrikkelijk druk om maken. Maar ik hoop toch verdorie wel dat we geen paniek blijven zaaien met onzin. Wie is er nou gek?

Volg Xandra Koster ook op Twitter