Wie succes claimt is seksistischer

Als je denkt dat wat er in je leven gebeurt je toekomt, dat het je eigen verdienste is, dan zou dat je volgens onderzoekers in San Diego (VS) wat meer seksistisch maken. Dat geldt voor zowel mannen als vrouwen. Hoezo? Je hebt toch zelf je diploma gehaald? Jij was het toch die zo leuk, slim en sympathiek gevonden werd tijdens het” sollicitatie-interview waardoor je aangenomen werd?

Als alles goed gaat in je leven – en dat is vaak het geval bij mensen met een goede opleiding als het ook nog eens goed met de economie gaat – dan kun je daar op twee manieren op reageren. Met het idee dat je geluk hebt en de omstandigheden mee zitten of met het idee dat het je toekomt. Als het niet goed gaat in je leven kun je overigens op de zelfde manier reageren: met de gedachte dat je pech hebt of met het idee dat je je er eigenlijk recht op hebt.

Het idee dat alles wat er gebeurt of zou moeten gebeuren helemaal je eigen verdienste is neemt toe. Het hangt volgens deskundigen samen met het gevoel van narcisme dat ook vaker gezien wordt.

Hoe deden de deskundigen dit onderzoek ? Natuurlijk in de allereerste plaats met 333 studenten want die kun je op een universiteit zo gemakkelijk te pakken krijgen. Maar ook werden 437 volwassenen in  Amazon’s Mechanical Turk workforce database gevraagd mee te doen. Dat is een bestand van volwassen werknemers die vrijwillig meedoen aan sociaal onderzoek. Dergelijk onderzoek gebeurt allemaal online: even tijd nemen om een vragenlijst in te vullen en klaar is Kees. Daarna begint het invoeren van de gegevens in de computer en de analyse. Met een beetje slim programma gebeurt dat overigens automatisch als mensen hun vragenlijstje ingevuld hebben opgestuurd en rollen de uitkomsten kant-en-klaar uit de machine. Hoef je alleen nog wat nazorg te geven om onverklaarbare resultaten te begrijpen.

Wat vonden de academische cowboys? Mannen die vonden dat het hen allemaal toekomt bleken vaker agressieve seksistische ideeën te hebben. Ze zagen vrouwen als manipulatief, bedrieglijk en onbetrouwbaar. Een beetje het idee van: hoe kan een vrouw nou anders zo´n carrière maken. Vrouwen die vonden dat het hen allemaal toekomt bleken ook vaker seksistische ideeën te hebben. Ze vonden dat ze door hun toch al zwakke positie recht hadden op meer steun en dat ze geen promotie maakten omdat ze een positie hadden waar je niet verder komt. Over andere vrouwen dachten ze dat als die succes hadden het alleen maar kwam omdat ze geholpen werden.

Even een korte interventie: om te voorkomen dat ik de schuld krijg van het feit dat dit uit het onderzoek kwam moet ik benadrukken dat ik gewoon beschreven heb wat de onderzoekers te melden hebben. Ik heb het niet bedacht, heb er geen mening over, schrijf het niet met plezier op, het kan me niet schelen of het klopt of niet, vind niet dat het voor vrouwen wel klopt en voor mannen niet of andersom, voel me niet bevestigd in het idee dat mannen nu eenmaal vijandig zijn, heb geen behoefte om te bewijzen dat het onderzoek niet kan kloppen.

Het enige dat ik hier boeiend aan vind, is dat op een of andere manier seksistische vooroordelen bij onderzoekers of proefpersonen meespelen bij hun oordeel en dat het misschien wel belangrijker is voor mensen die een hoge dunk van zichzelf hebben. Dus de onderzoekers kunnen wel dit wat snelle onderzoek in hun haast zo snel opgezet hebben dat deze vooroordelen er wel uit moet komen. Of dergelijke vooroordelen zijn zo wijdverbreid dat je ze tegenkomt bij het verklaren van waarom je wel of niet succesvol bent. In beide gevallen is het hoogstnodig dat onderwijs en cultuur niet alleen maar egobevorderend werken maar ook bescheidenheid bijbrengen. In hemelsnaam, wij zijn niet het centrum van de wereld. We zijn een klein onderdeel en begunstigd met een zenuwstelsel dat wel heel veel voor ons bij elkaar kan brengen.