Wie verzint zo’n ministersploeg? Oh ja, Rutte

Vol trots en enthousiasme zal de komende weken een nieuwe ministersploeg het bordes betreden. Het land is nu al een jaar zonder regering en de verkiezingen zijn alweer 10 maanden geleden. Het land verdient leiderschap in deze donkere dagen. Gelukkig zijn de namen van de nieuwe ministersploeg nu grotendeels bekend. De keuzes zijn opvallend te noemen.

Allereerst is er de premier, de nationale roerganger in de grootste crisis die de meesten van ons ooit kenden. Die positie zal Mark Rutte blijven bekleden. Bij het publiek is hij vooral bekend van heel veel onware beweringen, een poging een lastig Kamerlid te wippen en een veroordeling voor aanzetten tot racisme. Hij is ook al herhaaldelijk gevraagd op te stappen door de Kamer, maar blijft rustig zitten. Misschien zal een nieuwe bestuurscultuur, die welbeschouwd neerkomt op “alles anders dan onder Rutte”, hem helpen op het rechte pad te komen. De tijd zal het leren.

Op Financiën lijkt Sigrid Kaag te gaan regeren. Het is ongebruikelijk dat een minister die twee keer ontslag moest nemen weer terugkomt. Het is wel gebruikelijk dat een minister van Financiën veel af weet van de complexe financiële markten en de niet minder complexe staatsbegroting. Op beide elementen scoort Kaag laag.

Een minister van Defensie moet toch vooral op de geheimen letten. Niet helemaal duidelijk is waarom de keuze lijkt te vallen op Kajsa Ollongren. Want tenzij het geheugen bedriegt was zij degene die het zeer vertrouwelijke memo met “Pieter Omzigt: functie elders” aan de wereld liet zien.

De minister van Buitenlandse Zaken heeft als belangrijkste taak de wereld te vriend te houden. Als je een willekeurige voorbijganger in Zuid-Europa vraagt wie ze níet aardig vinden, komt al gauw de naam Wopke Hoekstra naar voren. Net als bij de kabinetsformatie voor deze rol, helaas.

Tijdens een pandemie smeekt het land om ministers die de volksgezondheid beschermen. Na de rampzalige keuze van Hugo de Jonge om het virus rond te laten gaan , zijn spervuur van oneerlijkheid, en het verlies van miljarden aan bonnetjes is een nieuwe aanpak nodig onder een nieuw gezicht. Maar dat wordt het van TV overbekende gezicht van ziekenhuisbaas Ernst Kuipers, die teleurstellend genoeg ook een moeizame relatie heeft met ethische kwesties en de waarheid. Of de Langdurige Zorg nou in goede handen is bij de van “maskers zijn niet nodig in de verpleeghuizen” bekende Conny Helder, blijft ook de vraag.

Die Hugo de Jonge lijkt Minister van Wonen te gaan worden. Een interessante invulling van deze post met een politicus die in Rotterdam betrokken was bij de discriminerende Rotterdamwet, die mensen op basis van inkomen en afkomst uitsluit van het wonen in bepaalde wijken. In talkshows en de Kamer wil iedereen meer betaalbare huurwoningen, maar dat gaat dan misschien alleen gericht worden op de belangen van rijke witte mensen. Dat gaat dan ook gelden voor Justitie, waar de van juridische onbenulligheid bekende rechtse houwdegen Dilan Yesilgöz de lijnen gaat uitzetten.

Zo bekeken dwalen de gedachten toch een beetje af naar de vraag of wel de best mogelijke mensen zijn gekozen op die posten. De rode lijn lijkt eerder het behouden van de status quo en het belonen van loyaliteit aan Rutte en het ex-kabinet. Dat geldt ook voor de topambtenaren die de baas waren bij het discriminerende machtsmisbruik rond de Kinderopvangtoeslag; zij werden naar een hele mooie baan overgeplaatst. De draaideur is bij de VVD van Rutte vaak van bewindspersoon naar lobbyist, maar kan dus aan Helder en Kuipers te zien ook andersom draaien.

De uitbreiding van de ministersploeg naar wel 20 ministers heeft twee effecten. Verantwoordelijkheid wordt gespreid, en dat is met de vele hoofdpijndossiers en parlementaire enquêtes handig. En hoe meer ministers, hoe meer invloed en ruimte de premier heeft. Velen zeggen dat dit door niemand behalve de top van CDA en VVD gewenste kabinet maar een kort leven beschoren zal zijn. Maar de gang van zaken rond de formatie bevestigt eerder (of ook) een Rutte die zich opmaakt voor een lang verblijf in het Torentje. En dat mag zo te zien ten koste gaan van de kwaliteit van ons bestuur.