Wij zijn extreme omstandigheden ontwend geraakt

Deze maandag stond op Joop een behartenswaardig artikel van Karim Bettache. Daarin legt hij uit hoe ons economische stelsel van ongelijkheid en competitie nu de opmars van het coronavirus in de kaart speelt.

Karim stelt bovendien vast dat de meeste slachtoffers in het door oorlog verscheurde Midden-Oosten en in ontwikkelingslanden gaan vallen. Dat zal op de korte termijn zeker het geval zijn. Grote delen van de wereld hebben een zwakke gezondheidszorg, die snel zal bezwijken onder de last van de corona-patiënten. In veel landen zal de staat wel maatregelen als een lockdown kunnen afkondigen maar niet in de praktijk brengen door gebrek aan gezag en personeel.

Er is evenwel een andere kant. Daar zijn wij in Europa en Noord-Amerika blind voor. De bevolkingen van ontwikkelings- en oorlogslanden hebben veel meer ervaring dan wij in de omgang met extreme omstandigheden. Gewoon omdat die voor hen de normaliteit vertegenwoordigen. Zij kennen dat: chaos, ziektes, milities die door de straten razen, lege schappen, verlaten markten.

Wij zijn dat met zijn allen ontwend geraakt. De Nederlanders die nog ervaring hebben met een instortende samenleving, bijvoorbeeld omdat zij de hongerwinter meemaakten of ver van huis en haard achter het front vast zaten, zijn hoogbejaard.

De economie van het westen is in hoog tempo aan het instorten. Nu al wordt duidelijk dat de massale steun van de overheid aan het bedrijfsleven onvoldoende is om winkeliers, MKB-ers en zelfs grote ondernemingen door deze storm heen te helpen. We horen de ene noodkreet na de andere. Heel tekenend voor de situatie is ook de onenigheid tussen vastgoedbeheerders en de winkelbedrijven over een soepele omgang met de huur. Wantrouwen en vrees dat ánderen ten onrechte van de noodsituatie kunnen profiteren voorkomen dat er een algemene regeling wordt getroffen. Zo sleuren de pandenbezitters en de huurders elkaar de ondergang in.

Er zitten nu misschien wel 150.000 Nederlandse toeristen in het buitenland vast. Die kunnen niet weg, zij zijn ook niet welkom. Zij worden geconfronteerd met vijandschap zoals de “daar moet een piemel in”-zangers van Steenbergen, Noord-Brabant, die uitten tegenover Syrische asielzoekers tijdens de vluchtelingencrisis van 2015. Hoe komt het eigenlijk dat niemand het heeft over buitenlandse toeristen en studenten die hier vast zitten? Dat moeten er toch een hele hoop zijn.

Door de politiek van gesloten grenzen ondervindt het internationale goederenvervoer grote problemen. Nederlandse boeren zijn al bang dat zij hun exportmarkten verliezen. Dit moet gevolgen hebben voor de bevoorrading van ons land. Dat kan niet anders. Nu al komen productieprocessen tot stilstand omdat essentiële onderdelen niet geleverd worden. Hoe staat het met de energievoorziening? Hoe lang varen de olietankers nog? Kunnen we de overgebleven maakindustrie – groot en klein – van dit zo voorlijke, veel geprezen diensten- en distributieland snel inzetten om het gat te vullen dat valt als de import stokt?

Vandaag of morgen komt de lockdown. Hoe lang houden we die vol? Hoeveel maanden blijven wij gehoorzaam binnen? Wanneer de naden van de maatschappij gaan tarnen, hoe zullen wij daar dan op reageren?

Natuurlijk, dit is een inktzwart scenario maar het is geen irreëel scenario.

Als het echt mis loopt, als de ECB kopje onder gaat, als de euro het papier niet meer waard is waarop hij is gedrukt, hoe overleef je dan?

Daar kunnen ze je in Angola en Mozambique of in Zimbabwe alles over vertellen. In Syrië, Irak en Somalië ook. Als de epidemie is uitgewoed, dan zullen de overlevende arbeiders in de textielfabrieken van Dakha, wier producten je bij de Primark voor een prikkie kocht, beter weten hoe te overleven dan jij.