Wil Wilders eigenlijk wel regeren?

Met FvD ging het al niet zo goed meer en na het bizarre geruzie van vorige week lijkt het helemaal afgelopen met de partij. Volgens de poll van Maurice de Hond raakt ze vrijwel al haar virtuele zetels kwijt. En zoals iedereen had kunnen voorspellen: ze komen grotendeels bij de PVV terecht. Die is inmiddels gestegen tot 28 Kamerzetels en begint de VVD (36 zetels bij De Hond) al aardig te naderen. In elk geval staat ze afgetekend op de tweede plaats. Naar verwachting zullen de andere peilingbureaus het beeld van een in opmars zijnde PVV bevestigen. Maar betekent dat dat die ook weer op het pluche zou kunnen belanden?

Daarvoor is toch eerst een Kamermeerderheid nodig. En de overige serieus te nemen partijen hebben de PVV allemaal uitgesloten als regeringspartner. Premier Mark Rutte noemde de kans dat de VVD ooit weer met Geert Wilders gaat regeren zelfs ‘nul’. Dat was weliswaar een paar jaar geleden en inmiddels heeft Bente Becker (de nummer vier op de VVD-kandidatenlijst) weer wat twijfel gezaaid met uitspraken in een NRC-interview. Maar de mogelijkheid dat Rutte nog van zijn ferme woorden terug durft te komen lijkt mij klein. De liberalen hebben niet voor niets een voor hun doen nogal links verkiezingsprogramma gepresenteerd.

En toch: wat als de PVV maar blijft doorgroeien? Wat als ze misschien wel de grootste Kamerfractie wordt? Kan ze dan nog uit het kabinet worden gehouden?

Ja, dat kan zeker. De PvdA werd de afgelopen decennia drie maal de grootste bij verkiezingen (in 1971, 1977 en 1982) zonder dat ze ging regeren. Nergens in de wet staat dat de partij met de meeste Kamerzetels automatisch tot het landsbestuur toetreedt, en dat is maar goed ook.

Het is trouwens de vraag of de PVV eigenlijk wel wil regeren. Zou Wilders bereid zijn om in een coalitie te stappen (of die te gedogen) met de door hem al talloze malen verketterde Rutte?

Regeren zal zijn zichtbaarheid vergroten en het ego van zijn kiezers strelen. Wellicht kan hij dan ook het beleid een klein beetje in zijn richting ombuigen. Maar wat zou Wilders daarmee opschieten? Voor de meeste PVV-fans is ‘een beetje’ veel te weinig. Velen van hen zullen teleurgesteld zijn en niet meer op hem stemmen. Ook na het mislukte avontuur met Rutte I volgde een fikse verkiezingsnederlaag.

De PVV is een typische oppositiepartij. Ze moet het hebben van de randen opzoeken en heel hard schreeuwen. Terwijl regeren in Nederland neerkomt op compromissen sluiten, inschikken, water bij de wijn doen. Of, als je het kabinet alleen gedoogt, geregeld de andere kant op kijken om dingen mogelijk te laten worden die je eigenlijk helemaal niet wil.

Wilders kan het voor zijn achterban natuurlijk niet hardop zeggen, maar mocht de gelegenheid zich aandienen dan zal hij vermoedelijk zijn uiterste best doen om onder regeringsverantwoordelijkheid uit te komen. Hij zal in de formatie zulke harde eisen stellen (een Nexit bijvoorbeeld) dat de andere partijen er onmogelijk op kunnen ingaan. Zodat hij blazend van verontwaardiging, maar eervol voor zijn electoraat, de oppositiebankjes kan opzoeken. Waar hij dan weer vier jaar (of zolang als de volgende coalitie het uithoudt) mag gaan zitten jammeren dat hij oneerlijk behandeld is. En dat de ‘kartelpartijen’ bezig zijn het land naar de knoppen te helpen. En dat ze onmiddellijk moeten aftreden. Enzovoort.

Uiteraard is er een omstandigheid denkbaar waarin Wilders toch heel graag zal regeren. Dat is als zijn partij (al dan niet samen met het restantje van FvD en andere extreemrechtse splinters) een meerderheid haalt. Want dan heeft hij de ‘deugpartners’ niet nodig en kan hij ongehinderd zijn gang gaan.

Theoretisch uitgesloten is die situatie niet. Maar ze is wel zéér onwaarschijnlijk.