Wist Rutte het echt?

Al dagen is Nederland in de ban van wat je ongetwijfeld het Oranjeschandaal van het jaar mag noemen. Koning Willem-Alexander en zijn gezin vertrokken eind vorige week met het regeringsvliegtuig naar hun vakantievilla in Griekenland. Ze negeerden daarmee de dringende oproep van premier Mark Rutte om geen onnodige reizen te maken. Dat zou, nu het kabinet recentelijk strenge anti-coronamaatregelen heeft moeten nemen, bijzonder ongepast zijn.

Toen het nieuws over hun Griekse reis bekend werd schrokken de Oranjes zo van de mediaophef dat ze maar snel weer naar huis terugkeerden. Ze waren ‘geraakt’ door alle kritische reacties, verklaarde Willem-Alexander.

In een brief aan de Tweede Kamer nam de premier alle schuld van de gebeurtenissen op zich. Hij had, zo liet hij weten, een ‘verkeerde inschatting’ gemaakt toen hij akkoord ging met de voorgenomen vakantie van de koning. Wat kon hij ook anders dan door het stof gaan? Als minister-president is hij verantwoordelijk voor het doen en laten van het staatshoofd. Dat is namelijk volgens de grondwet onschendbaar. Wanneer de monarch iets laakbaars doet, ligt de politieke aansprakelijkheid altijd bij het kabinet.

Of Rutte werkelijk heeft ingestemd met de vakantietrip is echter onbekend. Voormalig VVD-spindoctor Henri Kruithof suggereert op Twitter van niet. ‘Heb je als premier alles gehad, komt ook nog even staatshoofd voorbij dat voor de zoveelste keer “een beetje dom” is. En jij mag als regeringsleider net doen of je hier fout zat, want “onschendbaarheid”’.

Kruithof was jarenlang hoofd voorlichting van de liberale fractie in de Tweede Kamer en onder meer nauw betrokken bij de verkiezingscampagne van 2012. Hij kent Rutte dus goed. Inmiddels is Kruithof gepensioneerd, maar hij afficheert zich nog altijd als communicatiedeskundige. Het zou best kunnen dat Rutte hem heeft ingeschakeld om rond te bazuinen wat de premier (of de Rijksvoorlichtingsdienst, of een officiële VVD-voorlichter) niet kan zeggen.

Misschien is het bovenstaande scenario te ver gezocht, maar het heeft weinig zin er bij de betrokkenen naar te informeren. Want als het wel klopt zullen die dat altijd ontkennen. Aan de verantwoordelijkheid van Rutte valt immers niet te tornen. De premier moet alles wat de koning gedaan heeft goedkeuren, of in ieder geval pretenderen dat hij er helemaal achter staat.

Voor Rutte is de gang van zaken bepaald niet prettig, zeker niet zo kort voor de verkiezingen. Hij is ook leider van zijn partij en zal (hoewel hij dat formeel nog moet aankondigen) de VVD-kandidatenlijst volgend jaar opnieuw trekken. Dan komt een affaire als deze wel heel erg ongelegen.

En het is in feite nog erger dan het leek. Want inmiddels weten we dat de prinsessen Amalia en Alexia afgelopen weekend niet met hun ouders zijn teruggekeerd naar Nederland. Zij bleven nog enkele dagen in Griekenland achter, volgens de RVD omdat er voor hen geen vliegtickets beschikbaar waren.

Wist Rutte dat? Hij heeft het in elk geval niet aan de Kamer gemeld. Misschien is hij door de koning wel onkundig gehouden van het feit dat zijn twee oudste dochters wat langer op het vakantieadres vertoefden. Anders zou hij dat toch wel aan de volksvertegenwoordiging hebben geschreven? Als zeer ervaren politicus moet hij beseft hebben dat de waarheid binnen de kortste keren aan het licht zou komen.

Rutte moest nu wel haastig verzekeren dat hij van alle ins en outs van de Griekenlandreis (een ‘privézaak’) op de hoogte was. Zou hij dat niet hebben gedaan, dan had hij de koning in problemen kunnen brengen. En dat is in strijd met de grondwet.

Achter hermetisch gesloten deuren heeft Rutte de vorst wellicht getrakteerd op een van zijn beruchte woedeaanvallen. Het valt zelfs niet uit te sluiten dat de ruiterlijke excuses die het koninklijk paar woensdag in een videoboodschap aanbood daar het directe gevolg van waren. Maar reken maar dat daarover niets in de publiciteit komt.