Witte mediamakers zijn aan zet als het gaat om diversiteit

Met aandacht las ik het interview met Chanel Lodik in NRC met de kop “Aangeboden: experts van kleur voor witte redacties”. Weer een voorbeeld van hoe de diversiteitsproblematiek in de media voorbij gaat aan de wortel van het probleem, dacht ik. De verandering moet helemaal niet bij mensen als Chanel Lodik vandaan komen, ook al is haar enthousiasme en ondernemerschap alleen maar te waarderen.

Sinds ik in de journalistiek werkzaam ben staat ‘diversiteit in de media’ op de agenda. Talloze initiatieven zoals die van Lodik komen en gaan. Eindeloze debatten en gesprekgroepen zijn al over het onderwerp georganiseerd. Diversiteitsconsultants komen regelmatig langs op redacties om workshops te geven en redacteuren van kleur wordt input voor verandering gevraagd. En nog steeds merkt Lodik in haar werk dat “diversiteit een modewoord is” en “redacties daar niet voor gaan betalen”. Het feit ze twee jaar (!) op vrijwillige basis redacties hiermee heeft geholpen, zegt alles over hoe serieus witte mediamakers inclusiviteit nemen. Niet namelijk. En dat is precies het probleem.

De witte mens is hier aan zet. En dat is al heel lang zo, maar wil blijkbaar nog niet echt doordringen, waardoor de discussie rondom inclusie en diversiteit in een cirkel zal blijven draaien en een interview als dat van maandag net zo goed tien jaar geleden in de krant afgedrukt had kunnen worden. Zolang witte journalisten niet bij zichzelf te rade gaan hoe het nu toch kan dat de redactie nog steeds zo wit is, verandert er niks. En dat is schadelijk voor onze maatschappij waar media voor een belangrijk deel bepalen hoe we naar de wereld kijken.

Het goede nieuws is: zodra je weet wat er moet gebeuren, is de oplossing ineens heel helder. Wij witte mensen groeien op in een maatschappij (in een wereld zelfs) waar wit zijn het referentiekader is. Wij hoeven dus nooit echt na te denken over onze identiteit, want we worden niet geconfronteerd met onze huidskleur omdat die overal geaccepteerd is. Dus als witte mensen met diversiteitsproblematiek geconfronteerd worden, is de eerste reactie dat het niet ‘ons’ probleem is. We kijken voor een oplossing naar alles behalve onszelf.

De defensieve reactie op racisme, dat uiteindelijk ten grondslag ligt aan deze discussie, wordt helder uitgelegd door Robin DiAngelo in haar boek ‘White Fragility: why it’s so hard for white people to talk about race’. En als je nu als witte lezer afhaakt omdat ik het woord racisme gebruik, ben je precies degene die verandering tegenhoudt.

Sunny Bergman vatte de kern van DiAngelo’s boek in haar Van Der Leeuwlezing (ook alweer vier jaar geleden!) samen: ‘Witte mensen zijn fragiel omdat ze niet gewend zijn zichzelf te zien als onderdeel van een raciale categorie. Individualisme is er met de paplepel ingegoten, daarom voelt de groepsidentiteit ‘wit persoon’ als onnatuurlijk. Maar in vergelijking met andere etnische groepen genieten witte mensen als groep wel degelijk systematische voordelen.’

Het woord ‘systematisch’ is hier van belang. Voor meer diversiteit in de media is geen oplossing te bedenken als je niet begrijpt dat racisme in onze maatschappij een sociaal construct is. Witte journalisten worden systematisch bevoordeeld ten opzichte van mediamakers met een migratieachtergrond.

Het is net als de film de Truman-show: als je je er niet van bewust bent dat je in een wereld leeft die op een bepaalde manier geconstrueerd is, zul je er nooit uitkomen. Deze sociale constructie gaat terug naar ons koloniale verleden, een deel van onze geschiedenis waar we veel te weinig over praten. Redacties zullen moeten investeren in kennis vergaring over dekolonisatie en wat het betekent om wit te zijn in deze wereld. Ze zullen mensen zoals Lodik moeten betalen om langs te komen op de redactie om te luisteren naar haar perspectief op onze maatschappij en daarvan te leren.