Zaak tegen Saleh A. bewijst dat de rechtsstaat functioneert

De aanslag op het kosjere restaurant van de familie Baron op de Amstelveenseweg in Amsterdam is nog niet bestraft. De rechters willen dat de dader Saleh A. eerst uitgebreid door psychologen en psychiaters wordt onderzocht. Over een maand of drie zien wij dan verder. Dit besluit heeft tot ophef en verbazing geleid bij de betrokkenen. Waarom is die man niet meteen stevig aangepakt? Waarom is hij niet onmiddellijk teruggestuurd naar Syrië waar vandaan hij gevlucht is? Het antwoord op die vragen is duidelijk: omdat Nederland een rechtsstaat is. Om iemand de juiste straf op te leggen moet je weten hoe het in diens bovenkamer werkt. Kwestie van beschaving.

Jodenhaat Het Openbaar Ministerie houdt het bij geweldpleging en vond onvoldoende bewijs voor een antisemitisch motief. De verdachte ontkende zelf dat hij door jodenhaat wordt gedreven. Als Palestijn heeft hij wél iets tegen de staat Israël. Het is verbijsterend dat deze smoes wordt geloofd. Als Saleh A. bij het consulaat van Israël de ruiten had ingeslagen, dan had hij een sluitend verhaal gehad. En ook als hij zijn daad van agressie had gericht op pakweg de Albert Heijn. Maar dat deed hij niet. Als nieuwkomer in Nederland is hij op zoek gegaan naar een bedrijf dat in handen was van Joodse mensen. Hij heeft de ruiten ingeslagen bij een Nederlands bedrijf, dat eigendom is van Nederlandse staatsburgers. Wat was het verschil met de andere ondernemingen in de straat? De eigenaars van het aangevallen etablissement zijn joods. Saleh A. is eerst op zoek gegaan naar een joodse zaak. Daarna sloeg hij toe. Daarom pleegde hij een antisemitische aanslag. En voor de rest niks.

Beging hij ook een terroristisch misdrijf in de zin van de Nederlandse wet? Daarvoor dienen wij te raadplegen artikel 83 en 83 a van het Wetboek van Strafrecht. Artikel 83 somt een groot aantal misdrijven op die een terroristisch karakter zouden kunnen dragen. Artikel 83a leert ons wanneer dit het geval is.

Onder terroristisch oogmerk wordt verstaan het oogmerk om de bevolking of een deel der bevolking van een land ernstige vrees aan te jagen, dan wel een overheid of internationale organisatie wederrechtelijk te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de fundamentele politieke, constitutionele, economische of sociale structuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen.

Punt De hiermee verbonden daden dragen dan ook een ernstig karakter: moord, het uiteenjagen van de Tweede Kamer of daartoe voorbereidingen treffen, het aanleggen van een voorraad munitie et cetera . Het inslaan van de ruiten om een punt te maken valt hier niet onder. Het door Saleh A. gepleegde misdrijf is daarvoor niet ernstig genoeg al lukte het hem misschien wel om een deel van de bevolking vrees aan te jagen. Toch zou je de beide artikelen ernstig moeten oprekken om de dader een enkeltje Vught of De Schie te bezorgen.

Volledig los hiervan staat de vraag of Saleh A. wel bij zijn volle verstand is. Ook iemand die zo gek is als een deur kan een terroristisch misdrijf begaan, bijvoorbeeld omdat stemmen in zijn hoofd hem daartoe dwingen of omdat schizofrenie tot waanvoorstellingen leidt. Rechters dienen een compleet beeld te hebben van iemands geestesgesteldheid voor ze tot een rechtvaardige straftoemeting in staat zijn.

Proporties Tijdens de rechtzitting gaf Saleh A. sterk de indruk dat hij niet helemaal goed snik was. Het was dan ook heel verstandig van de rechters om daar eerst gedegen onderzoek naar te laten doen. Hij zou gek genoeg kunnen zijn voor TBS. Ondertussen is wel zonneklaar gebleken dat Saleh een antisemitische gewelddaad heeft verricht. Of hij ook als terrorist kan worden aangemerkt, is de vraag. Advocaat Herman Loonstein, die de eigenaren van het beschadigde restaurant bijstaat, heeft deze vraag dwingend bij de rechters op tafel gelegd. Zij zullen niet onder een antwoord uit kunnen maar dat zal wel ontkennend zijn. Er is nu eenmaal een groot inhoudelijk verschil tussen het inslaan van de ruiten en het gooien van een bom. Wie nu smalend begint over D66-rechtspraak moet maar eens bedenken hoe het zou zijn als elke muilpeer, elk ingekinkeld ruitje als daad van terrorisme kon worden aangemerkt op grond van de wereldbeschouwing of de kreten van de dader. Dat is een kwestie van de zaken in de juiste proporties zien.

Wellicht is er voldoende aanleiding om het vluchtverhaal van Saleh A. nog eens onder de loep te nemen. Het publiek weet heel weinig over de achtergrond daarvan. Dat heeft er bijvoorbeeld geen idee van tot welke factie Saleh A. behoorde in de Syrische burgeroorlog, hoe die bekend staat en welke bondgenoten zij had. Was dat bijvoorbeeld Hezbollah, aartsvijand van Israël maar ook van IS en Al-Nusra? En tegelijkertijd bondgenoot van Assad en Iran. Liep hij in Syrië inderdaad voldoende gevaar om hier voor een verblijfsvergunning van welke aard dan ook in aanmerking te komen?

Ook dat staat volledig los van het proces dat nu tegen Saleh A. gevoerd wordt. Hoe relevant die vraag ook door zijn daad geworden is.

Hoe dan ook: de rechtsstaat functioneert.