Zesjescultuur? Nee joh, dat is gewoon efficiëntie

We konden er natuurlijk op wachten. Zodra leraren hun onvrede uiten over het rampzalige onderwijsbeleid, is er altijd wel iemand bereid om de schuld volledig in de schoenen van de docenten zelf te schuiven. En namens de VVD is dat ditmaal Ton Elias. Want daar komt het nogal langdradige verhaal van Elias in de Volkskrant eigenlijk wel op neer: docenten zijn incompetent en tegendraads en daarom is het onderwijs een puinhoop. Oh, en alle studenten zijn ook lui, maar dat terzijde.

Immers, nadat Elias het onderwijzerschap even plichtmatig een prachtberoep heeft genoemd en nog even goed aanzet dat hij toch echt het beste voor heeft met de docenten, ratelt hij de hele batterij welbekende en afgezaagde dooddoeners over het onderwijs even af: Er is een zesjescultuur, docenten zijn niet goed genoeg, studenten zijn lui, het niveau is te laag en eigenlijk wil iedereen alleen maar gratis geld. Maar gelukkig komt de VVD “dingen veranderen in Nederland die dringend aan verandering toe zijn, óók in het onderwijs”. Wellicht heeft Elias het rapport Dijsselbloem gemist, waaruit bleek dat de politiek de afgelopen jaren in het onderwijs al genoeg kapot veranderd heeft.

De ironie wil namelijk dat als er één partij medeverantwoordelijk is voor de problemen in het onderwijs, het wel de VVD van Elias zelf is. Niet eens uitsluitend door betrokkenheid bij de tsunami aan onderwijshervormingen van de afgelopen jaren: Studiehuis, Tweede Fase, het Nieuwe Leren, het ‘net iets nieuwere leren’ en nu de roep om voor terugkeer naar het ‘ouderwetse leren’. Geen wonder dat menig docent inmiddels de draad enigszins kwijt is. Om nog maar niet te spreken over de neiging van de politiek om elk probleem in de samenleving aan te pakken met één of ander afkortingsvak: ANW, CKV, KCV en wat dies meer zij. Inderdaad, als je de morele en culturele leegte van de liberale maatschappij moet gaan compenseren via het onderwijs, blijft er weinig tijd over voor rekenen en taal.

Het is welhaast lachwekkend dat de partij met de morele diepgang van de Hedwigepolder nu het docentenkorps de les leest over morele voorbeeldfuncties en de zesjescultuur. Op elk ander vlak prijst de VVD het behalen van het minimaal noodzakelijke resultaat met minimale inspanning als ‘efficiëntie’. Meer doen dan is vastgelegd in een ‘Service Level Agreement’ levert immers alleen maar extra kosten op. Maar als men in het onderwijs op die manier te werk gaat, spreekt Elias opeens misprijzend van ‘zesjescultuur’. En dat terwijl zijn collage Zijlstra met zijn mantra ‘investeer in jezelf’ nieuwe generaties afgestudeerden aanleert dat niet kennis, nieuwsgierigheid of idealisme relevant is bij de studiekeuze, maar slechts het toekomstig inkomen. Eigenlijk zegt de VVD tegen leraren dat het hun eigen stomme schuld is dat ze voor het algemeen belang een onderbetaalde en ondergewaardeerde baan hebben gekozen. Dan hadden ze maar bankier of advocaat moeten worden.

Het is leuk hoor, roepen dat het allemaal beter, uitdagender, veeleisender en effectiever moet. Maar beweren dat alles beter zou zijn als die rebelse leraren zich maar beter zouden gedragen, is vooral erg makkelijk en goedkoop. Zeker van een Kamerlid wiens partij het onderwijssysteem zo aan het, jawel, veranderen is, dat het vooral kariger, makkelijker, laagdrempeliger en goedkoper moet. Toch heeft Elias gelijk dat er een mentaliteitsverandering nodig is voor een beter onderwijs. Ons onderwijs zou er namelijk een stuk beter voorstaan als het niet meer de speelbal was van politieke spelletjes en zelfingenomen Kamerleden. Een volksvertegenwoordiger die zorgen uit het werkveld afdoet als “de eerste de beste schreeuwpartij” komt immers zelf uit het stenen tijdperk.

Dit stuk verscheen eerder op Vrij-Zinnig.nl en op de weblog van Frank Hemmes