Zorg dat misdaad niet meer loont

Ik ben blij dat minister Opstelten en staatssecretaris Teeven tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie van Veiligheid en Justitie hebben gezegd juist de criminaliteit met een hoge impact te willen aanpakken. Niet zozeer het fietsen op de stoep of het rijden zonder autogordels, maar juist de criminaliteit die mensen aantast in hun bestaan: woningovervallen, geweldpleging, intimidatie door straatgenoten. De bewindslieden gaan hiermee in op onze wensen, en dat is goed om te horen.

Maar alleen mooie woorden helpen niet. De dappere juwelier in Amsterdam-West die na elke overval zijn winkel toch steeds weer opent – tot hij na de achtste overval alsnog zijn deuren sluit op koopavonden – voelt zich niet beschermd door mooie woorden. Boeven moeten gepakt worden, zo simpel is het. En boeven kunnen best rekenen: hoe groter de pakkans, hoe eerder zij zullen inzien dat het beter is om hun geld eerlijk te verdienen. Want misdaad loont nu nog altijd veel te veel. Daarom heb ik er bij Veiligheid en Justitie op gewezen: zet alles op de pakkans.

Zodra ze gepakt zijn, begint de opvoeding. Iedereen die zelf kinderen heeft, weet wat opvoeden betekent: straffen én belonen, voorkomen én genezen, repressie én preventie, vertrouwen én controleren. Ik sta volledig achter het sneller en zwaarder straffen van criminelen. Daarnaast pleit ik al jaren voor gesloten onderwijs als extra maatregel bij de straf: Terbeschikkingstelling van het Onderwijs (tbo), vergelijkbaar met Terbeschikkingstelling van de Staat (tbs). En ik wil zeker dat de dader de schade vergoed aan het slachtoffer. En ja, als de dader berouw heeft en zijn straf heeft ondergaan, vind ik dat gesprekken tussen daders en slachtoffers heilzaam kunnen zijn, juist ook voor de slachtoffers. Dat is hard en slim tegelijk.

Toch zijn al die straffen zinloos zo lang wij geen werk maken van de pakkans. Als de pakkans groot is, hebben ouders en docenten een verhaal bij de opvoeding: ‘Kijk, je broer zit vijf jaar op water en brood. Wat wil jij liever, de cel in of een mooie opleiding en later een goede baan?’ Als de pakkans groot is, raken de ex-gevangen als bij toverslag een stuk gemotiveerder om alsnog onderwijs te volgen en andere aanbiedingen van reclassering te benutten. Als de pakkans groot is, wordt werken toch nog een concurrerend alternatief.

Misdaad loont. Klinkt simpel, maar het blijft de enige echte verklaring voor het bestaan van criminaliteit. Er zijn complete wetenschapsdisciplines die jarenlang zoeken naar de oorzaken van misdaden. Armoede wellicht? Ik vind dat een belediging voor arme mensen, die vaak minstens zo fatsoenlijk zijn als vermogende mensen. Een ongelukkige jeugd dan? Er zijn genoeg kinderen met een ongelukkige jeugd die bij een chaotische of gewelddadige thuissituatie een tante of een docent te hulp riepen. Jongeren gaan beslist niet de misdaad in omdat dit in hun natuur zit. Maar wel als die misdaad loont. De vrienden, buurjongens en kleine broertjes van de misdadiger zien veel geld, veel goud, veel meisjes en weinig gevangenis.

Maar als misdaad loont, waar blijft dan eigenlijk die buit van onze acht keer overvallen juwelier in Amsterdam-West? Jaarlijks worden zeshonderdzeventigduizend diefstallen geregistreerd, en zesduizend gevallen van heling. Daartussen zit een gapend gat, een duister gebied waar helers en kopers gestolen waar verhandelen op websites of in pandjeshuizen. Dat gat moet gedicht; laat de politie ook online surveilleren en onderzoeken of deze goederen gestolen zijn. Laat pandjeshuizen alleen nog toe als zij een vergunning hebben. Dat willen wij regelen in de nieuwe wet die de Tweede Kamer nog gaat behandelen. De eigenaar krijgt alleen een vergunning als hij (of zij) de Bibob-toets doorstaat. Dus wie een crimineel verleden heeft, mag geen pandjeshuis runnen.

Geef de politie de tijd om de pakkans te verhogen. Het is echt niet zo moeilijk. Verleg een deel van de taken naar de Gemeentelijke Handhaver: de goed opgeleide, sterk getrainde, stevig geüniformeerde handhaver met opsporingsbevoegdheid. Haal de politiemotoren van de snelweg en laat ze rijden door de winkelstraat. Leer agenten de weg op het internet. De kwaliteit van de politie is een zwakke schakel bij de pakkans. Train de agenten zodanig dat ze fysiek gezag uitstralen en de ouders van jonge daders thuis ernstig aan de tand kunnen voelen. En als onze agenten trefzeker kunnen opsporen, hoeft niet langer heel Nederland te vrezen voor preventief fouilleren, telefoontaps of inbraken op social mediasites en kunnen wij gewoon het recht op privacy eerbiedigen.

Tijdens het debat vorige week gaven de minister en staatssecretaris aan dat ze onze intenties delen en dat zij misdaad met een hoge impact en de pakkans als hun prioriteit beschouwen. Dat is mooi. Samen met mijn collega Jeroen Recourt zal ik erop toezien dat hun stevige woorden van de afgelopen jaren omzetten in slimme daden. Want praten alleen is niet genoeg.

Volg Ahmed Marouch ook op Twitter

Dit is een bewerkte versie van de inbreng van parlementariër Ahmed Marcouch in het Tweede Kamerdebat over de begroting voor Veiligheid en Justitie, 29 november 2012.