Zwak leiderschap zal Rutte weer opbreken

De moeilijkste periode voor dit kabinet moet nog komen, maar nu al kraakt het kabinet in al zijn voegen. En net als tijdens Rutte-I ontbreekt het leiderschap aan alle kanten. Mark Rutte is weer de grote afwezige. Binnen een jaar is Rutte-II compleet stuurloos.

Het begon al met de grove beoordelingsfout omtrent de nivellering via de zorgtoeslag. De effecten waren slecht doorgerekend en de achterban, die juist een stevig bezuinigingsbeleid verwachtte, compleet overdonderd.  Mark Rutte probeerde het nog op communicatie te gooien, maar zijn imago kreeg een fikse deuk.

Ook op het dossier Cyprus nam de VVD ineens een andere positie in dan de achterban verwachtte. Olie op het vuur bij Wilders. Nog meer geld naar dat verfoeide Europa. Toen ook nog eens een bezuinigingspakket van 4.3 miljard op tafel kwam, kreeg de onrust een structureel karakter zowel aan linkse als rechtse zijde van de politiek. Het was vooral Dijsselbloem die de kastanjes uit het vuur haalde. Rutte had geen regie.

Die ontwikkelingen kwamen nog verder onder druk te staan toen de PvdA  nog eens de eis op tafel legde dat de polder hersteld moest worden. De VVD zag de bui al hangen, maar ging toch overstag. Uiteindelijk kwamen de sociale partners tot een akkoord maar moest wel de 4.3 miljard van tafel. Een onmogelijke eis voor de VVD, maar Rutte boog. En weer ontbrak het Rutte aan leiderschap. Een zwakke, eigenlijk absurde oproep aan de consument om tot vooral meer te besteden. Misschien dat Nederland dan niet zoveel hoefde te bezuinigen. Menig econoom heeft het niet droog gehouden.

Aan de linkerzijde probeert Samsom de boel nog bij elkaar te houden. In plaats van de kritische leider in de Tweede Kamer, die de oppositie het gras voor de voeten wegmaait, blijkt hij vooral de laatste man te zijn die elk gat in de verdediging probeert dicht te lopen. Maar zijn eigen achterban is inmiddels behoorlijk van de kook. Eerst door de strafbaarstelling van illegalen. Iets waar de PvdA voor dit kabinet pertinent tegen was en nu 180 graden over gedraaid is. Toen kwam ook nog de ontnuchterend mededeling van Dijselbloem dat de 4.3 miljard zeker niet van tafel is. Komende week heeft de PvdA zijn congres. Een directe confrontatie tussen leden en bestuur lijkt onvermijdelijk.

En nu het debacle van het zorgakkoord.  Het ene gat wordt doodleuk met het andere gat gedicht.  Het PGB, oorspronkelijk een VVD plan, is de laatste jaren het troetelkind van links geworden. En daar wordt behoorlijk op bezuinigd.  Lokale PvdA afdelingen, vertegenwoordigd in vele gemeentes, weten niet hoe ze met veel minder geld, dezelfde diensten moeten verlenen. Daarnaast neemt het takenpakket ook nog eens toe. De AbvaKabo is mordicus tegen en heeft niet getekend. Minister Schippers doet er nonchalant over maar het is een van de grootste bonden. Daar is het laatste woord nog niet over gesproken.

Van het groene imago van Samsom is helemaal niets meer over. Tijdens Rutte-I fel tegen verbreding van de A27 en nu voorstander zoals de PvdA ook als donder bij heldere hemel ineens voor schaliegaswinning is. Als het maar  veilig gebeurt, dan heeft de PvdA er geen problemen mee. Dat in de Verenigde Staten de ene boorput na de andere lekkages en vervuiling oplevert, wordt ineens compleet genegeerd door de PvdA. Terwijl dit een van de belangrijkste tegenargumenten van de PvdA was.

En weer is Rutte nergens te bekennen. Rutte wil zoveel mogelijk zijn ministers de ruimte geven en hun alle conflicten met de Tweede Kamer laten oplossen. Het nadeel daarvan is dat er geen sprake meer is van een coherente beleidslijn. Van het oorspronkelijke regeerakkoord is weinig tot niets over. Het akkoord waar Rutte zijn ziel en zaligheid aan verbond.

De begroting loopt compleet uit de pas terwijl de 3%-afspraak eigenlijk nog het enige is waar de VVD zich mee kan onderscheiden. Dit jaar zeker niet, maar ook volgend jaar is het hoogst twijfelachtig of Nederland onder de 3% komt. Als dat al nodig is gezien de commotie rondom verschillende economische rapportages. Maar Rutte is nergens te bekennen.

Zo direct is zijn kabinet gevallen en moet hij per WhatsApp op de hoogte worden gebracht. Want dit begint nu steeds waarschijnlijker te worden als je ziet hoe zeer het kabinet nu al struikelt over sociale partners, de eerste kamer en de  eigen achterban. En dan moet de discussie over de begroting van 2014 nog beginnen. Rutte wordt geen tweede Lubbers maar een tweede Wiegel. De twee kabinetten Van Agt bleken een absoluut drama. Zeker in financieel opzicht.

Dit artikel verscheen eerder op het weblog van Hans Groen