Zwarte Piet is geen racisme, de behandeling van de demonstranten in Rotterdam wel

Zaterdag was een trieste dag voor de liefhebbers van Zwarte Piet, uit wier kringen pas nog nieuw bewijsmateriaal is gekomen voor het feit dat de kindervriend diepe historische wortels heeft in Europa en dan ook op geen enkele wijze samenhangt met de transatlantische slavernij of met racisme. Het is voorstelbaar dat bij personen die Nederland niet kennen, de associatie met de Amerikaanse blackface wordt gewekt, maar je mag ook verwachten dat zij uitleg krijgen over de werkelijke achtergrond van dit verschijnsel. De gedachte dat iedereen die waar ook ter wereld zijn gezicht zwart maakt dat doet om een kwaadaardige karikatuur neer te zetten van Afrikanen, draagt een etnocentrisch karakter: het is niet Amerika dat hier de normen stelt en de betekenissen van tradities dicteert. Dat doen wij zelf. Vandaar dat we ook niet onder de indruk hoeven te zijn van interpretaties die verspreid worden door instanties als de Verenigde Naties. Die bekijken de zaken in een verkeerd daglicht. Voor de feiten moet je zijn bij etnografen en deskundigen op het gebied van folklore, nu en in het verleden. Hun inbreng wordt op grote schaal genegeerd of buiten de orde geplaatst. Zo wordt het in Nederland alom tegenwoordige racisme bestreden met de aanval op de verkeerde vijand.

Waarom was het op zaterdag toch een trieste dag voor de liefhebbers van Zwarte Piet? Omdat het allemaal zo vreselijk en grootschalig misging. De intocht van de goede Sint in Maassluis leek wel het komende staatsbezoek van Donald Trump, zoveel veiligheidsmaatregelen waren er getroffen. De politie had zelfs undercover Zwarte Pieten ingezet. Ondertussen deelden andere undercover Zwarte Pieten pepernoten uit: zij maakten deel uit van Constant Kusters’ neonazistische Volksunie die opereerde vanuit een officieel in het kader van de vrijheid van meningsuiting toegewezen demonstratievak.

Ondertussen raakten anti-Piet demonstranten in conflict met de politie. Hun bussen werden in Rotterdam al van de weg gehaald. Agenten wensten hun tassen te inspecteren. De stemming liep hoog op en alles resulteerde in tweehonderd aanhoudingen van mensen die van hun hart geen moordkuil maakten maar toch van plan waren om een stil protest te laten zien. Zij wilden verontwaardiging, verdriet én waardigheid uitstralen. Daar hoef je geen lawaai bij te maken. Tweehonderd arrestanten en een politiewoordvoerder die verklaart dat men nu gaat uitzoeken waarvan men hen kan betichten.

Ik kan nu al vertellen waar men hen van kan betichten: zij waren erop uit gebruik te maken van hun grondwettelijke rechten. Zij hadden op geen enkele manier aanleiding gegeven tot de verdenking dat zij geweld zouden gebruiken of de intocht verstoren. Zij wilden alleen maar laten zien dat zij bestaan. Dat zij deel uitmaken van Nederland net als de liefhebbers van Zwarte Piet. Dat recht werd hen zaterdagmiddag ontzegd. Zwarte Piet is geen racisme. Deze behandeling van Nederlandse staatsburgers was dat wel. Toch zal dit gehannes en deze paranoia van de autoriteiten het sinterklaasfeest voortaan aankleven.

PS. Ik keek op de televisie naar de intocht in Maassluis en stelde iets vast waar de media bij mijn weten nog geen aandacht hebben besteed: in de massa was menig klein gelovige uitgedost als roetveegpiet. Zou dat bij de klassieke intochten elders in het land ook het geval zijn geweest? Als dat klopt, begint er inderdaad vanuit de basis van de samenleving beweging te ontstaan rond het uiterlijk van Zwarte Piet.