Interessant is dat wat nu als een oude en rotsvaste nationale traditie wordt gezien, al meerdere malen bijna op sterven na dood was. Allereerst was dat als gevolg van de Reformatie, toen de protestantse natie moeite had met het katholieke feest. Daarna opnieuw toen onder invloed van de Verlichting, eind 18e, begin 19e eeuw, Sint Nicolaas dood werd verklaard, omdat kinderen moesten leren dat cadeau’s door de ouders werden gegeven, hooguit namens Sint Nicolaas. Dat was rationeel en daarmee verlicht. Voor de ouders bleef het ritueel belangrijk omdat ze zo hun kinderen tot goed gedrag konden aanzetten, inclusief roe en gard. Maar zonder een bezoekende Sint en zijn van een duivelsfiguur afstammende knecht. Het was echt een burgerlijk gezinsritueel geworden. Her en der werd soms nog in de openbare ruimte een Sinterklaasmarkt georganiseerd, maar bijvoorbeeld in Amsterdam werd die rond 1830 wegens gebrek aan belangstelling opgeheven.