Balkenende gaat met Kamer confrontatie aan over Irak

De Tweede Kamer houdt een debat over de teleurstellende reactie die premier Balkenende gisteren gaf op het Irak-rapport van de commissie-Davids. In Den Haag wordt rekening gehouden met een kabinetscrisis.

Het debat is aangevraagd door D66, GroenLinks en VVD. D66-leider Alexander Pechtold legt in een video-boodschap uit wat hem niet zint aan de verdediging van de minister-president.

Premier Balkenende gaf gisteren een verklaring waarin hij grasduinde in de conclusies. Dat wat hem uitkwam, pakte hij. Dat wat hem verweten werd, dat was maar een mening. Een mening van de voormalig hoogste rechter in dit land.

Het debatverzoek kreeg unaniem steun, zo meldt de Volkskrant , maar de coalitiepartijen CDA, PvdA en ChristenUnie wilden wel eerst een brief krijgen van het kabinet. Pechtold vond dat een goed idee, maar wilde daar naast de handtekening van Balkenende ook die van beide vice-premiers zien. Zij moeten ook bij het debat aanwezig zijn. GroenLinks eiste wel dat de brief niet tot uitstel van het debat zou leiden. Het CDA sloot zich daarbij aan. Het is nog niet duidelijk hoe laat het debat is.

Ondertussen voeren Balkenende en zijn vice-premiers Bos (PvdA) en Routvoet (ChristenUnie) moeizaam overleg. Volgens ingewijden zouden er ‘complicaties’ zijn tijdens de onderhandelingen, die rond de lunch werden opgeschort.

Voorafgaand aan het topoverleg zei PvdA-leider Bos dat er veel onduidelijkheid is. ‘Daar gaan we nu een eind aan maken.’

Naar verluidt was de premier bereid een nieuwe verklaring af te leggen, maar weerhield de CDA-top hem daarvan. Balkenende zou nadrukkelijker willen erkennen dat uit het rapport lessen worden getrokken, maar hij wilde niet de kritiek terugnemen die hij had op de conclusie van Davids over het ontbreken van een volkenrechtelijk mandaat voor de inval.

Update 16:13 Bewindslieden van de PvdA kwamen vanmiddag na het overleg op het Torentje bij een op het ministerie van Financiën. Mogelijk is er ook nog een vergadering van de de voltallige ministerraad, maar daar is nog geen besluit overgenomen. Aangezien CDA en PvdA het nog steeds oneens zijn over de reactie van het kabinet wordt in Den Haag rekening gehouden met een kabinetscrisis, meldt NRC.

Update 17:00 PvdA-staatssecretaris Frans Timmermans (Europese Zaken) is vervroegd teruggekomen van een werkbezoek aan Spanje om aan te schuiven in het ‘bewindsliedenoverleg’.

Update 17:13 Het Kamerdebat wordt mogelijk uitgesteld, meldt de Volkskrant. Als het kabinet niet voor 18:00 uur een toelichting aan de Tweede Kamer heeft gestuurd, dan wil Kamervoorzitter Gerdi Verbeet (PvdA) het debat uitstellen tot donderdag. Het is echter de vraag of de Kamerleden met dat uitstel akkoord gaan.

Update 19:30 De oppositie wil dat het kabinet om 20.30 uur een brief naar de Tweede Kamer stuurt over de uitlatingen van premier Jan Peter Balkenende over het Irakrapport en dat daarna het debat om 21.00 uur begint. Ook zonder brief wil de oppositie een debat.

Update 20:45 De Tweede Kamer geeft het kabinet nog tot woensdagavond 21.30 uur om met een brief over de ontstane situatie te komen.

Update 21:30 Het kabinet heeft een brief gestuurd aan de Tweede Kamer over de ontstane situatie sinds de publicatie van het kritische Irak-rapport. De Kamer zal daarom woensdagavond nog een debat houden. Dat begint waarschijnlijk rond 22.15 uur.

Update 22:25 Het kabinet aanvaardt “met de kennis van nu” dat voor de Amerikaanse inval in Irak in 2003 “een adequater volkenrechtelijk mandaat nodig zou zijn geweest”. Dat schrijft premier Jan Peter Balkenende in een brief aan de Tweede Kamer. Dinsdag zei de premier nog dat er onder deskundigen altijd discussie is geweest over het mandaat en dat volgens hem een nieuwe VN-resolutie voor de inval wenselijk maar niet noodzakelijk was. De commissie-Davids stelde echter dat een adequaat volkenrechtelijk mandaat ontbrak. Balkenende geeft in zijn brief ook aan dat het kabinet het rapport van de commissie-Davids leidend zal laten zijn “bij een kritische terugblik op het verleden en het trekken van lessen voor de toekomst”.

Update 22:35 “Dit is geen tijd om een crisis te hebben”, dat stelde premier Jan Peter Balkenende na afloop van het beraad met de vicepremiers.

Bij binnenkomst in het gebouw van de Tweede Kamer liet hij kort daarna nog weten: “Ik heb een goed gevoel bij hoe we hierover hebben gesproken”. Fractievoorzitter Hamer van de PvdA verwacht niet dat het kabinet gaat vallen: “Het rapport is nu weer uit de prullebak.”

Update 23:40 PvdA-fractievoorzitter Hamer: “Eerste deel van persconferentie van Balkenende over rapport Davids was afgestemd met PvdA-bewindslieden, tweede deel, met vragen van pers, niet. De premier deed de commissie Davids dinsdag geen recht, daarom is er nu een nieuw standpunt van het kabinet over volkenrechtelijk mandaat.”

Lees ook: ‘Heeft U iets fout gedaan?’