Frankrijk in de ban van activistische documentaire van ‘nieuwe Michael Moore’

Hij had amper budget en de subsidie die hij van de overheid zou ontvangen werd op het allerlaatste moment zonder reden ingetrokken, maar toch zette hij door: de Franse journalist François Ruffin moest en zou zijn activistische documentaire maken over een ontslagen echtpaar dat wraak neemt op hun baas.

‘ Merci Patron! ’ (Bedankt, baas!) is een documentaire over de tienduizenden Fransen die hun baan zijn kwijtgeraakt, of dreigen kwijt te raken, aan goedkope buitenlandse arbeid.

In eerste instantie leek de film klein en onopvallend te blijven, hij is met een beperkt budget gemaakt, maar inmiddels trekt hij volle zalen en wil iedereen hem zien. Zelfs werklozen die geen cent te makken hebben sparen hun geld uit om naar de film te kunnen.

In de film besluiten Jocelyne en Serge Klur, twee ontslagen arbeiders uit een textielfabriek waar Kenzo-kleding werd gemaakt, wraak te nemen op hun baas, de grote Bernard Arnault. Arnault is de rijkste man van Frankrijk en eigenaar van het luxe-imperium LVMH, waar onder andere merken als Dior, Celine, Kenzo, Louis Vuitton en Marc Jacobs onder vallen. En omdat het voor hem financieel aantrekkelijker is die luxe kleren in Polen te laten maken, zitten Jocelyne en Serge nu zonder werk.

Voor het oog van de camera bedenken Jocelyne en Serge Klur een snood plan om het geld terug te krijgen waar ze vinden recht op te hebben (40.000 euro) en waarmee ze kunnen overleven en zetten Arnault onder druk via brieven waarin ze dreigen naar de media te stappen als hij niet op hun eisen ingaat. Tot ieders verbazing reageert de topman door een veiligheidschef thuis bij ze langs te laten gaan. Maar daar heeft de maker van de natuurlijk verborgen camera’s opgehangen. Uit de beelden wordt duidelijk hoever zakenman Arnault wil gaan om zijn imago hoog te houden.

De strijd is als David tegen Goliath en de film lijkt in veel opzichten op de aanpak van de Amerikaanse documentairemaker Michael Moore omdat de maker de hoofdpersonen op humoristische wijze, maar wel strijdvaardig, meeneemt in de strijd tegen de grote multinational. Gedurende de documentaire krijg je steeds meer bewondering en respect voor de onmogelijk lijkende, maar moedige strijd voor rechtvaardigheid van de twee straatarme Franse werklozen.

Actievoerders tegen de Franse arbeidshervormingen hebben de film inmiddels dankbaar aangepakt als voorbeeld van hoe het níet moet met Frankrijk en gebruiken de titel van de film als ze protesteren. Miljardair Arnault houdt zich sinds de doorbraak van de film koest en weigert commentaar te geven.

Persvrijheid Niet alleen heeft de film de gemoederen doen oplaaien in de discussie over het uitbesteden van werk naar het buitenland, ook leidde de documentaire tot een pijnlijke discussie over persvrijheid. Een van Frankrijks grootste kranten – Le Parisien-Aujourd’hui waar miljardair Arnault eigenaar van is – besloot niet over de film te schrijven. De journalisten van de cultuurredactie van de krant hadden opdracht gekregen niet meer dan een regel of tien aan de film te wijden.

The Local schrijft dat filmmaker François Ruffin ook een afzegging kreeg voor een radiointerview omdat het management van de zender vreesde dat het zou leiden tot teruglopende advertentieinkomsten van Arnault.

Hoe het verhaal uiteindelijk afloopt wordt afwachten. ‘Merci Patron’ staat vooralsnog niet in Nederland op de programmering. Maar dat de documentaire hier ook zal gaan draaien is onvermijdelijk. En dan is het een aanrader. Merci, patron!

Bekijk hier de Franse trailer: