Jacht op uw medische gegevens in volle gang

GGZ-therapeuten melden dat verzekeraars declaraties ‘saboteren’ wanneer hierin niet wordt gemeld welke diagnose bij de patiënt is gesteld. GGZ-patiënten hebben het recht om informatie over hun diagnose tussen hunzelf en de behandelaar te houden. Grote verzekeraars als Achmea, VGZ en Ohra lappen deze rechterlijke uitspraak aan hun laars, blijkt uit onderzoek van ZEMBLA.

Als een GGZ-patiënt niet wil dat zijn diagnose bekend wordt bij de verzekeraar is het mogelijk om een privacyverklaring te ondertekenen. De verzekeraars moeten dan evengoed de declaratie uitkeren. Verschillende therapeuten vertellen in ZEMBLA dat verzekeraars dat niet doen. Ze proberen om alsnog diagnose-informatie van de patiënt te krijgen. Ook zeggen verzekeraars in sommige gevallen dat de DBC-code (Diagnose Behandel Combinatie) verplicht is. De betaling laat ondertussen maanden op zich wachten.

“Machtsmisbruik”, noemt psychotherapeut Marleen van Asperen Vervenne het in ZEMBLA. Over haar patiënten die een privacyverklaring tekenden, zegt Van Asperen Vervenne: “Tot nu toe is het altijd fout gegaan.” Een patiënte zegt in ZEMBLA het proces met de verzekeraar als ‘slopend en onrechtvaardig’ te ervaren:

Je voelt je als zwakkere. Je zit aan de telefoonkant, jij bent degene die iets wilt en zij zijn degene die iets niet willen en in feite de macht en de centen hebben.

Zorgverzekeraars zeggen in ZEMBLA dat dit betalingsprobleem inmiddels verholpen is. Als ZEMBLA de proef op de som neemt en belt met klantenservices van diverse grote zorgverzekeraars, blijken medewerkers nog altijd verkeerde informatie te geven: Zonder diagnose-informatie kan er niet worden uitgekeerd, luidt steevast de reactie. Van een privacyverklaring zegt geen van de telefonistes op de hoogte te zijn.

Medische dossiers niet anoniem In dezelfde uitzending blijkt dat DIS, de grootste medische database van ons land, niet anoniem is. Het Centraal Bureau voor de Statistiek kan door het koppelen van diagnose-informatie aan persoonsgegevens achterhalen wie welke medische behandeling heeft gehad. Dit blijkt uit onderzoek van ZEMBLA.

Gegevens in DIS zijn niet te herleiden tot de persoon, stelt DBC-onderhoud, de instantie die deze databank beheert. Maar in een mail aan Zembla bevestigt het CBS dat zij in staat is “de identiteit achter de gepseudonimiseerde gegevens te herleiden”. Hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen stelt:

Dan kunnen ze van DBC’ s weer mensen van vlees en bloed maken. Als ze het kunnen, dan is het heel goed mogelijk om van die wetenschap misbruik te maken, dat is dan ook mogelijk. En dat is niet echt een comfortabele gedachte.”

Jaarlijks worden miljoenen patiëntgegevens opgeslagen in de landelijke database DIS. Alle ziekenhuizen en GGZ-zorgaanbieders leveren diagnose- en behandelinformatie van hun patiënten aan. De bestanden in DIS zijn gepseudonimiseerd; naam en adres worden niet opgeslagen, maar wél de diagnose- en behandelinformatie, het postcodegebied, leeftijd en geslacht van de patiënt. W. Tomesen, plaatsvervangend voorzitter van het College Bescherming Persoonsgegevens vraagt zich openlijk af hoe anoniem dit nu nog is. Hij spreekt van voortschrijdend inzicht. Psychiater Jim van Os zegt over gepseudonimiseerde databases:

Iedereen weet dat je met dit soort data, als je die hebt, mensen kunt identificeren. Dat is geen geheim.” 

Het College Bescherming Persoonsgegevens noemde al in 2006 DIS ” een van de meest risicovolle verwerkingen van ons land”. Door nieuwe technieken kan de herleidbaarheid toenemen, aldus het CBP in Zembla:

DIS is pseudoniem opgezet, waarvan lange tijd is gezegd: dit is op zichzelf voldoende waarborg. Maar tegelijkertijd is ook altijd gezegd: het hangt van de staat van techniek af […] of je dat wel of niet kunt herleiden tot echte persoonsgegevens. Dus je kunt niet zeggen – en dat is voortschrijdend inzicht – dat pseudonimiseren zonder meer hetzelfde is als anonimiseren.”

ZEMBLA: ‘De jacht op uw medische gegevens’ , donderdag 17 april 2014 om 20.50 uur bij de VARA op Nederland 2.