Je bent jong en niemand wil je

In Europa zitten veertien miljoen jongeren zonder baan. Een agentschap van de EU heeft onderzoek gedaan naar jeugd die niet werkt, studeert of stage loopt. Ook de achtergrond werd meegenomen en de gevolgen die het voor Europa heeft.

Massimiliano Mascherini is van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden. Hij verklaart dat jongeren steeds verder verwijderd raken van de arbeidsmarkt en een grotere kans lopen om in een criminele circuit te belanden. Dat meldt Trouw maandagochtend.



Mascherini heeft uitgerekend dat de werkloosheid onder jongeren Europa in 2011 153 miljard euro heeft gekost. In 2008 was dat nog 108 miljard. Deze kosten zijn bovendien een lage inschatting, omdat de kosten van de criminaliteit en gezondheidszorg niet zijn meegenomen. Verder beschrijft hij dat een gedeelte van de jongeren vrijwillig werkloos is, of aan het reizen is. Maar het merendeel is er zorgwekkend aan toe. Veel jongeren geloven steeds minder in instanties en zijn politiek geïsoleerd, waardoor de kans op radicalisering toeneemt.

Uit het onderzoek is verder gebleken dat de verschillen per lidstaat groot zijn. In de Angelsaksische landen en in Midden en Oost-Europa zijn jongeren passief. Een groot deel gaat niet stemmen, zoekt minder snel naar werk en is vaker eenzaam. In Zuid-Europa daarentegen zijn jongeren juist betrokken en gaan eerder de straat op om de overheid ertoe te zetten de problemen aan te pakken. Maar ook daar is een nuance aan te brengen, omdat de verschillen tussen Spanje en Italië, op het gebied van opleidingsniveau en werkervaring, in het voordeel van de Spanjaarden, erg groot is. Mascherini:

Niet voor niets zie je in Spanje en Griekenland dat de jeugd bereid is de straat op te gaan. Ze voelen zich niet vertegenwoordigd in de politiek en verzetten zich daartegen. Ze hebben een hang naar radicalisme. Als er in die landen een extremistisch blok ontstaat, is de kans groot dat deze een grote achterban bij deze jongeren vindt.

Ton Eimers, directeur Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt (KBA) kan zich vinden in het onderzoek.

Het beschrijft vroegtijdig schoolverlaten en werkloosheid als uitingen van hetzelfde soort probleem: jongeren die de aansluiting met de maatschappij dreigen te missen. In tijden van crisis nemen de problemen van deze groep toe. Normaal neemt de arbeidsmarkt ook jongeren op die geen diploma hebben. Dat is nu anders. Als er al banen zijn, worden ze opgevuld door jonge mensen met hogere opleidingen. Het zijn de types die het normaal nét haalden en die er nu buiten vallen.

Volgens Mascherini is vooral de situatie in landen als Bulgarije en Italië verontrustend:

Spanjaarden hebben relatief goede opleidingen en veel werkervaring. De jeugdwerkloosheid daar komt direct voort uit de crisis. In Bulgarije en Italië zijn de problemen structureler. Opleidingen sluiten niet aan op de markt, waardoor de jeugd totaal niet klaar is om te gaan werken. In Italië zitten jongeren al jaren thuis, waardoor de situatie nijpender is.

Eimers verklaart het verschil tussen passieve en actieve ontevredenheid liever op een andere manier:

Ik denk dat frustratie eerder in boosheid omslaat in het zuiden van Europa omdat de aantallen groter zijn. Als in Nijmegen ineens 40 procent jeugdwerkloosheid was, zou de jeugd ook op de barricades gaan. Maar als je een van de weinigen bent, ga je je eerder zitten schamen op de bank.

Volgens Mascherini is Scandinavië de enige regio waar de thuiszitters niet tot grote problemen zullen leiden. De jongeren zijn er relatief goed aan toe, omdat de verschillen tussen opleidingen en de arbeidsmarkt klein zijn:

Daar zijn alle jongeren even betrokken bij de maatschappij en politiek, werkloos of niet, schoolverlaters of niet. Sowieso doen landen als Zweden en Denemarken het goed. Er is daar nauwelijks een kloof tussen opleidingen en de arbeidsmarkt. Het verschil met Bulgarije en Italië kan niet groter.

Ook Nederland is volgens de onderzoeker een voorbeeldland omdat er weinig structurele problemen zijn en er goede begeleiding is. Hij constateert wel een stijging van probleemgevallen, maar benadrukt dat er gekeken moet worden naar hoe de noordelijke landen het georganiseerd hebben. Daar krijgen alle afgestudeerden automatisch een baanaanbieding.

Trouw: Jong, kwetsbaar en werkloos (betaalde toegang)