Midweek Den Haag: Rutte hoopt op oppositie

Wat vertelde Rutte na afloop van de uitzending? Over deze en andere Haagse zaken een gesprek met Francisco van Jole, eindredacteur van opinie- en debatsite Joop.nl en Peter Kee, politiek redacteur bij Pauw & Witteman.

Francisco van Jole wijst er op dat volgens VanDale.nl  de veelbesproken term ‘participatiemaatschappij’ voor het eerst gebruikt is door toenmalig PvdA-leider Wim Kok op een partijcongres in 1991. Kok doelde daarmee echter op iets anders dan zoals de term in de Troonrede werd gebruikt. Bij Rutte draait het er om dat mensen zelf de handen uit de mouwen moeten steken, bijvoorbeeld als vrijwilliger in de zorg, om zo de gevolgen van bezuinigingen op te vangen.

Kok had het over iets anders. Er was indertijd een rel aan de gang over de aanpassing van WAO-uitkeringen. Veel mensen werden via die regeling uit het arbeidsproces gehaald, als alternatief voor ontslag. Kok zei volgens NRC onder meer:

We komen in het regeren niet alleen onszelf tegen, maar ook de grenzen van de verzorgingssamenleving, zoals die mede door ons, na de oorlog in dit land heeft vorm gekregen. De zorgende staat heeft velen verlost van angst om hun oude dag, hun mogelijke ziekte en invaliditeit, hun werkloosheid. En een gelijkwaardige inkomensontwikkeling is nog steeds een teken van beschaving. Maar de samenleving op weg naar de eeuwwisseling is niet meer dezelfde als die van na de oorlog.  (…)  De optelsom van verworven rechten, van deelbelangen kan door de samenleving niet meer gehonoreerd worden, dat is het probleem. En dus ontkomen we niet aan een ingrijpende herziening van onze verzorgingsstaat. Om meer ruimte te geven aan nieuwe generaties, die naast bescherming ook vrijheid vragen. Om voor diegenen voor wie dat nodig is, ook voor de lange termijn, zekerheid te bieden. Om het verstoorde evenwicht tussen rechten en plichten te herstellen.  (…)  Wij zitten nu in een overgangsfase: van een verzorgingsstaat naar een werkzame, naar een participatiesamenleving. Niet doorschieten naar een maatschappij waar mensen aan hun lot worden overgelaten, waar een onderklasse gaat ontstaan. Maar ook niet blijven hangen in een bureaucratische verzorgingsstaat waarin naast iedere werknemer ook één burger langs de kant staat. Tussen de verbrokkeling in rechts geregeerde landen en de wat weggevallen betrokkenheid en eigen verantwoordelijkheid bij ons is een derde weg nodig; emancipatie in solidariteit.”

Balkenende lanceerde de term later ook nog eens, meer in de zin zoals Rutte hem nu gebruikt, en ging er prat op dat hij hem had bedacht. Dat was dus niet terecht.