Onderzoeksraad: asielzoekers lopen risico op geestelijke en lichamelijke schade

Asielzoekers in Nederlandse opvanglocaties en detentiecentra lopen het risico lichamelijke of geestelijke schade op te lopen, dat schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid donderdag in het rapport ‘Veiligheid van vreemdelingen’. Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie zou er volgens de Raad goed aan doen om maatregelen te nemen.

Jasper Kuipers, adjunct-directeur VluchtelingenWerk Nederland, zegt in een reactie op het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid :

Het onderzoeksrapport van de OVV geeft duidelijk aan dat er tekortkomingen zijn in de asielprocedure. De focus op snelheid maakt dat er een reëel risico is op verkeerde beslissingen. De door staatssecretaris Teeven beloofde ‘menselijke maat’ na de dood van de Russische asielzoeker Dolmatov is nog ver te zoeken.

Het onderzoek laat zien dat IND-medewerkers druk van bovenaf ervaren om zoveel mogelijk zaken in de korte asielprocedure af te doen, om zo kosten te besparen. Kuipers:

De veiligheid van de asielzoeker kan hierdoor ondergeschikt raken aan andere belangen. We houden ons hart vast voor wat er gebeurt als de werkdruk door aangekondigde bezuinigingen toeneemt.” 

Hoewel een van de conclusies luidt dat er geen sprake is van ‘structurele onveiligheid’ voor vluchtelingen die zich ‘onder verantwoordelijkheid van de Nederlandse overheid bevinden’, stelt de onderzoeksraad dat er wel degelijk wat aan de hand is:

Vluchtelingen kunnen te maken krijgen met gebeurtenissen of omstandigheden die hun lichamelijke of geestelijke gezondheid kunnen schaden.

Dit kan onder andere te maken hebben met onzorgvuldige besluitvorming over asielaanvragen, tekortschietende medische zorg of sociale onveilige situaties. Vanwege tijdsgebrek worden bijvoorbeeld littekens van vluchtelingen niet onderzocht door de IND en dit wordt dan niet meegenomen in de asielprocedure. Ook zijn mensen vaak getraumatiseerd en niet altijd in staat hun hele verhaal meteen te doen. Pas in een later stadium durven ze bijvoorbeeld pas over hun verkrachting te vertellen. Maar dan is het te laat en zijn ze al afgewezen. Kuipers:

De algemene, korte procedure van acht dagen biedt mensen niet de ruimte en de rust hun verhaal te laten doen. Wij pleiten ervoor dat meer mensen de verlengde procedure mogen doorlopen.”

VluchtelingenWerk vindt het goed dat de overheid sinds het tragische overlijden van de asielzoeker Dolmatov maatregelen heeft genomen, maar dit rapport bevestigt het idee van de organisatie dat er nog onvoldoende is veranderd. Kuipers:

Te vaak nog zien wij situaties waarbij we merken dat alles gericht is op snelheid en de menselijke maat uit het oog wordt verloren: mensen die ’s nachts van hun bed worden gelicht, vaders in detentie, zwaar getraumatiseerden die worden uitgezet. Wij roepen de staatssecretaris dan ook op het rapport serieus te nemen en de zorgvuldigheid in de asielprocedure te waarborgen.”

Meer tijd voor kwetsbare vluchtelingen in de procedure en meer oog voor mensen in plaats van productie is een belangrijke aanbeveling van de organisatie.

GroenLinks-Tweede Kamerlid Linda Voortman laat weten:

Uit het rapport van de onderzoeksraad blijkt duidelijk dat er veel schort aan de zorg voor asielzoekers. Het humane aspect wordt ondergeschikt gemaakt aan het uitzetten van mensen. Een jaar na de tragische dood van Dolmatov is dat onverteerbaar. Teeven heeft een boel uit te leggen.

cc-foto: Takver