Patent op een paprika: steeds meer groenten in handen van bedrijven

De 10 grootste groentezaadbedrijven ter wereld hebben 19 patenten op natuurlijke eigenschappen van groenten. Er liggen nog eens 132 aanvragen bij het Europese Octrooibureau. Politici en wetenschappers maken zich zorgen omdat multinationals hiermee een monopoliepositie kunnen krijgen en de vrije toegang tot biologisch materiaal kunnen blokkeren. ZEMBLA onderzoekt de strijd om onze groenten.

Een woordvoerder van Monsanto zegt over het patent dat zijn bedrijf heeft op een broccoli met een extra lange steel:

We waren de eerste die het gelukt is om zo’n broccoli te ontwikkelen. Het is wettelijk toegestaan.

En dat klopt. Volgens het Europees Octrooiverdrag zijn plantenrassen en biologische processen van octrooiering uitgesloten, maar de eindproducten van deze processen mogen volgens de huidige regelgeving wél gepatenteerd worden. Op dit moment buigt het hoogste Europese orgaan op octrooigebied, de Grote Kamer van Beroep van het Europese Octrooibureau, zich over deze onduidelijkheid. De toekenning van de 132 nieuwe groentepatenten wordt aangehouden totdat de Grote Kamer van Beroep een beslissing heeft genomen. De uitspraak wordt dit voorjaar verwacht.

‘Net Risk’ Staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma is verontrust over deze patenten:

Ik vind het zorgelijk dat de wereldvoedselvoorziening dreigt te worden geconcentreerd bij een paar multinationals. Ik vrees dat dit ten koste gaat van de keuzevrijheid van kwekers, telers en consumenten. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de voedselzekerheid.

Dijksma zegt volgend jaar, als Nederland voorzitter is van de Europese Unie, initiatieven te willen nemen om de Europese patentwetgeving te veranderen.

Ook volgens professor Haring, hoogleraar plantenfysiologie aan de Universiteit van Amsterdam, gaat het om “gevaarlijke patenten”:

Zo kun je stukje bij beetje landjepik doen. Het is net als Risk, je neemt langzamerhand de planeet over.

‘De Monsanto methode’ Toegang tot biologisch materiaal is cruciaal voor de voedselzekerheid. Uit de cijfers van ZEMBLA blijkt dat de Amerikaanse multinational Monsanto vijf patenten op groenten heeft en nog eens 60 patenten in aanvraag heeft. Hiermee neemt de zaadgigant bijna de helft van alle patenten op zich. Gevolgd door de Zwitserse concern Syngenta met vier patenten en 26 aanvragen. Het grootste Nederlandse zaadbedrijf is RijkZwaan met drie patenten en 25 aanvragen.