'Zo ziet jullie potentiële baby eruit'

Het Amerikaanse bedrijf GenePeeks kan op basis van het DNA van de ouders al voor de conceptie voorspellen welke erfelijke eigenschappen een kind later zal krijgen. In eerste instantie wordt het nu ingezet om een geschikte spermadonor te vinden, door mogelijke erfelijke ziektes voor te zijn. Dat meldt NRC Handelsblad. GenePeeks gaat nu de samenwerking aan met twee spermabanken zodat wensmoeders in de toekomst hun DNA kunnen laten combineren met dat van verschillende spermadonoren.

Brave New World of Genetic Testing door tvnportal Het klinkt heel handig: iedereen met een kinderwens kan vooraf te weten komen of er bijvoorbeeld kans is op een erfelijke aandoening, of mogelijke aanleg voor verschillende ziekten. Maar daar blijft het niet bij: ook de fysieke eigenschappen van de mogelijke kinderen kan vooraf al worden vastgesteld. Toch gaat het bedrijf zich daar niet aan wagen, verklaart een woordvoerder aan NRC, als is daar in het octrooi wel ruimte voor. Vooralsnog wordt alleen gescreend op recessief overervende aandoeningen als taaislijmziekte en sikkelcelanemie.

Wanneer beide ouders bijvoorbeeld een defecte genkopie hebben, zijn ze beiden dragers van een ziekte, maar zijn ze zelf niet ziek. Wanneer ze samen een kind krijgen is de kans 1 op 4 dat het twee foute kopieën erft en dus ziek wordt. Veel mensen zijn drager van een ziekmakende mutatie, maar weten dat niet.

Guido de Wert, hoogleraar biomedische ethiek aan Maastricht University, vindt testen als deze lastig omdat ze volgens hem een illusie van maakbaarheid geven. “Maar risicovrije voortplanting bestaat niet. Je kunt de kans op een gehandicapt kind niet terugdringen tot nul.”

In de Verenigde Staten screenen commerciële spermabanken hun donoren vaak al op veel aandoeningen, maar in Nederland is het taboe. Toch adviseerde de Gezondheidsraad in 2007 al om een grote pilot op te zetten om de haalbaarheid en effectiviteit van preconceptionele screening te onderzoeken. Allereerst om aandoeningen als taaislijmziekte en sikkelcelanemie vroegtijdig te ontdekken. Die pilot is er niet gekomen, wel wordt in Volendam op kleine schaal aan een soortgelijke screening gedaan. NRC legt uit waarom:

Omdat de meeste Volendammers afstammen van zeven ‘oerfamilies’, komen vier genetische afwijkingen hier bovengemiddeld vaak voor. In alle gevallen overlijdt het kind vroeg of komt het met een ernstige handicap ter wereld. Van de 200 kinderen die ieder jaar in Volendam geboren worden, hebben er twee tot drie een van deze afwijkingen.

Hoewel GenePeeks nu aangeeft niet te zullen screenen op uiterlijke kenmerken, speelt dat in het octrooi wel degelijk een rol. Zo schrijft het bedrijf:

Toegewijde stellen kunnen het profiel van hun virtuele kind gebruiken [..] om zich voor te bereiden op de unieke gaven en behoeften van hun kind.” Ook kunnen “individuen een partner selecteren op basis van de gewenste en ongewenste kenmerken van het virtuele nageslacht.”

NRC: De beste genen van jezelf en je partner

cc-foto: Allan