60-plussers móeten aan de AstraZeneca. Maar waarom eigenlijk?

Nederland is, mede dankzij de Gezondheidsraad, in een onzinnige vaccinatiekramp geschoten. Want wat is het geval? We hebben een vaccin: AstraZeneca, waar van alles mee mis is. Het bedrijf bleek een onbetrouwbare handelspartner, bleek aanvankelijk niet de beloofde aantallen vaccins te kunnen leveren, heeft van alle vaccinfabrikanten eerst onbetrouwbare cijfers over de bescherming gegeven en bleek daarna de slechtste beschermingsfactor en de meeste bijwerkingen te hebben.

Bovendien is na alle commotie de reputatie van het vaccin aan gort. Een groeiend aantal mensen bedankt, misschien uit rationele, vast en zeker vaker uit emotionele motieven, voor het vaccin en hoopt op een alternatief. Uit een vandaag gepubliceerd onderzoek van de NOS blijkt dan zo’n 40% van de mensen tussen de 60 en 70 jaar op zijn minst bedenkingen heeft om AstraZeneca te krijgen. Maar de minister lijkt vooralsnog vast te houden aan de huidige vaccinatiestrategie: 60 plussers moeten aan de AstraZeneca, of ze nou willen of niet.

Reden voor de argwaan bij de bevolking is dat er catastrofale bijwerkingen zijn vastgesteld in de groep vrouwen tussen 18 en 60 jaar. Daar ligt een onvolledig en onzorgvuldig onderzoek aan ten grondslag. Emer Cooke, de directeur van het Europees Medicijn Agentschap heeft vorige week geconcludeerd dat het nog te vroeg is om vast te stellen dat de doelgroep 60- tot 70-jarigen de bijwerkingendans wel zal ontspringen. Het onderzoek waar de getallen uit voortkomen is immers gedaan onder dat deel van de bevolking dat het vaccin heeft gehad: grotendeels zorgpersoneel, dat wil zeggen vrouwen tussen de 18 en 60jaar… Tegelijkertijd geeft Jonathan Coutinho, neuroloog in Amsterdam UMC, in de Volkskrant van 9 april aan dat de ernst van sinustrombose (de belangrijkste bijwerking) echt niet onderschat moet worden en niet te vergelijken is met ‘gewone trombose’. De kans op de bijwerking zou ongeveer 1 op 100.000 zijn en beiden geven overigens aan dat wel doorprikken belangrijk is omdat Covid óók levens kost.

Maar dat is ingewikkeld geworden nu AstraZeneca zo gewantrouwd wordt.

Als we die kans op bijwerkingen vergelijken met andere medicijnen dat kun je echt de vraag stellen of bij die kans op zeer ernstige (dodelijke) bijwerkingen die medicijnen niet van de markt gehaald zouden worden. Medicijnen moeten tenslotte zo veilig mogelijk zijn. Alleen hier gaat het niet om een medicijn, maar om een preventief middel. En degenen die het vaccin ontvangen zijn niet ziek.

Een belangrijk aspect van de zaak, wat onderbelicht is gebleven in de publiciteit, is het feit dat het OMT, de Gezondheidsraad en het duo Rutte/de Jonge alleen het perspectief van de pandemiebestrijding lijken te kennen. Maar dat is een heel ander perspectief dan dat wat de burger heeft. Als Marion Koopmans (prominent OMT-lid) de risico’s van de bijwerking van AstraZeneca vergelijkt met ‘getroffen worden door de bliksem of doodgaan aan een hondenbeet’, dan vergeet zij dat de gewone Nederlander wel 3x zal nadenken voor hij in een zware onweersbui in het veld gaat lopen en bij het naderen van een agressieve hond een mooie bocht om het dier heen zal maken. De belangen van pandemiebestrijding zijn niet dezelfde als die van de individuele burger die eerst denkt aan zijn eigen veiligheid, gezondheid en integriteit. De overheid laat tot nu toe niet zien enig respect te hebben voor die belangen.

Tenslotte zien we dat de term “kwetsbare groepen” vooral een marketingterm van Hugo de Jonge is om de keuze voor de lockdowns en de vaccinerings-strategie te onderbouwen. Er wordt geen ruimte geboden aan specialisten in ziekenhuizen en aan huisartsen om extra kwetsbaren aan te wijzen voor een eerdere en passender vaccinatie. Degenen die de echt kwetsbaren kennen worden buitenspel gezet. Ondertussen zien we dat Nederland voldoende alternatieve vaccins heeft om de hele bevolking, zonder AstraZeneca, te kunnen vaccineren, en ook nog zonder significante vertraging. Bovendien bieden de vaccins van Moderna en Pfizer een veel hogere beschermingsgraad.

Dus wat zou er tegen zijn om het AstraZeneca-vaccin even helemaal links te laten liggen en eerst maar eens grondig  en internationaal onderzoek af te wachten en door te gaan met de aanwezige alternatieven, die veel meer vertrouwen onder de bevolking genieten? En mocht dat toch nog een te moeilijke keuze zijn voor het duo Rutte/De Jonge dan is er nog altijd de uitweg om mensen een keuzevrijheid te geven: AstraZeneca of een ander vaccin. Dát zou nou eindelijk eens een mooi invulling zijn van het mantra van Hugo de Jonge die vanaf het begin van de crisis bezworen heeft eerst voor de kwetsbaren te willen zorgen.

En geef de huisartsen en specialisten daarin een rol. Zij kunnen wél zorgen voor vertrouwen in de vaccinaties, waar OMT, Gezondheidsraad en het kabinet dramatisch falen. Maar ik vrees dat die in zijn optiek niet in de groep 60- tot 70-jarigen zitten, die morrend aan de AstraZeneca moeten of (en dat zullen er niet weinig zijn) deze ronde voorbij laten gaan en wachten op het betere alternatief.