Achterhaalde economische ideeën verantwoordelijk voor klimaat- en biodiversiteitscrises

Tien jaar lang ging 9 oktober door het leven als Dag van de Duurzaamheid. Tot initiatiefnemer Urgenda in 2018 iedere dag van het jaar uitriep tot Dag van de Duurzaamheid, om te laten zien hoe ‘normaal’ duurzaamheid inmiddels was geworden. Sindsdien leeft 9 oktober nog wel voort als de Dag van de Duurzaamheid in het Onderwijs. Deze nauwere invulling doet aan het belang niets af. Sterker, juist in het onderwijs valt op duurzaamheidsgebied nog een wereld te winnen. Kijkend naar mijn eigen area of expertise zie ik dat ook dit jaar weer talloze studenten aan allerhande onderwijsinstellingen dezelfde achterhaalde economische en financiële ideeën geleerd krijgen die Adam Smith eind 18e eeuw al bedacht. Ideeën die bovendien grotendeels verantwoordelijk zijn voor twee van de grootste crises die de mensheid ooit gekend heeft: de klimaat- en biodiversiteitscrisis. Zoals Albert Einstein zei: “We kunnen onze problemen niet oplossen met dezelfde wijze van denken die we gebruikten toen we ze creëerden.” Die logica moet zo snel mogelijk ook in het economisch onderwijs doordringen.

Om de klimaat- en biodiversiteitscrises het hoofd te bieden, moet het bedrijfsleven duurzaamheid veel serieuzer nemen dan een goed bedoeld Corporate Social Responsibility-programma. Het moet in de essentie van een bedrijf doordringen, in het business model en in de strategie. Maar zolang we financiële professionals opleiden voor wie traditionele groeimodellen de norm zijn en hen leren dat ze maatschappelijke kosten door bijvoorbeeld kinderarbeid of schade aan het milieu niet hoeven mee te nemen wanneer zij de kostprijs van een product berekenen, zal de duurzaamheidstransitie zich in een laag temp voltrekken. We hebben financials nodig die nieuwe modellen kunnen ontwikkelen die waarde creëren op verschillende terreinen. Modellen die duurzaam rendement kunnen berekenen en kunnen laten zien waar dat rendement valt.

Dat doen we door studenten tijdens hun opleiding een eigentijds instrumentarium mee te geven met de juiste methoden en technieken. Veel is al voorhanden. Denk aan true pricing / true costing om de ‘echte’ prijs van een product te berekenen die de impact op maatschappij en milieu meeneemt, aan sustainable reporting, het jaarverslag dat niet alleen verantwoording aflegt op financiële maar ook op sociale en milieuprestaties, of aan andere transactiesystemen waarmee de producent verantwoordelijkheid houdt. Deze nieuwe methoden en technieken moeten zo snel mogelijk de standaard worden in economisch en financieel onderwijs. Ook moet er veel meer ruimte komen voor het werk van nieuwe economen als Kate Raworth, die durft te denken voorbij traditionele modellen waarin oneindige economische groei de enige optie is.

Bij verschillende onderwijsinstellingen zien we hoopvolle ontwikkelingen. Maar de urgentie van de duurzaamheidstransitie vraagt om meer. Het ministerie van OCW moet daarom het voortouw nemen om in lijn met het Klimaatakkoord, ‘Parijs’ en de Social Development Goals de hervorming van financiële en economische curricula te versnellen. Zodat we professionals opleiden met een open blik die klaar zijn om duurzaamheid in het DNA van het Nederlandse bedrijfsleven te brengen – niet alleen bij een paar duurzame kampioenen maar juist bij de massa van het bedrijfsleven.