Akkoord biedt geen uitweg uit recessie

Het akkoord over de begroting voor 2013 betekent de voortzetting van de economisch onverstandige route van het kabinet-Rutte. Dat is zeer zorgelijk. De afgelopen anderhalf jaar verzwakte de regering de Nederlandse economie met een eenzijdige korte-termijn-bezuinigingsobsessie. Van Europese topper naar Europese tobber: de welvaart krimpt terwijl landen om ons heen groeien, de werkloosheid stijgt snel en het consumentenvertrouwen is ingestort. Dit begrotingsakkoord is helaas de voortzetting van die maatregelen.

Het akkoord betekent eveneens een voortzetting van de plannen die in het Catshuis op tafel lagen: de btw verhogen, reiskosten belasten, onze werkers in de frontlinie op de nul zetten, de baankansen voor oudere werknemers slopen, de woningmarkt op slot zetten. Dat betekent langer recessie, meer mensen zonder baan en nog minder vertrouwen van mensen in de toekomst. Alleen al in de afgelopen maand kwamen er 24.000 werklozen bij. Over het begrotingsakkoord en onze alternatieven voer ik vandaag het debat.

Er is een alternatief waarmee de pijn van de crisis wel eerlijk wordt gedeeld, de groei van Nederland wordt hersteld, er weer banen bijkomen en gestaag naar begrotingsevenwicht wordt gewerkt. Een alternatief dus dat het korte-termijn-financiële trapezewerk achterwege laat. Een alternatief dat de balans hervindt tussen begrotingsdiscipline en een bloeiende economie en samenleving en daardoor dit land sterker maakt.

Hieronder mijn integrale spreektekst tijdens het debat over het akkoord over de begroting voor 2013:

Mevrouw de voorzitter!

Vrijdag ontving de Kamer ook officieel het akkoord met maatregelen waar 5 partijen het in die dolle dagen eind april over eens waren geworden. Sindsdien was er al veel uitgelekt en er bleek vrijdag dus niet zoveel nieuws te melden.

Het nieuwste bleek de naam: Begrotingsakkoord. Zuinigjes. Ik herinner me toch nog goed dat enkele weken geleden de Minister van Financiën bijna tragikomische pogingen deden om de vrolijke naam Lenteakkoord er bij het onwillige journaille doorheen te douwen. Van juichtitel ‘Lente-akkoord’ naar de droge beleidsbenaming ‘Begrotingsakkoord’. Een treffende weergave van hoe de sfeer rond het akkoord zich de afgelopen maand ontwikkelde.

Ik zal dan ook in mijn bijdrage de naam Begrotingsakkoord gebruiken, al meen ik dat een andere naam wellicht nog treffender was geweest. Namelijk Catshuisakkoord-bis. Nu we alle maatregelen op een rij kunnen zetten blijkt namelijk dat het Begrotingsakkoord voor meer dan 90% overeenkomt met wat er in het Catshuis al was afgesproken. BTW verhogen, reiskosten belasten, onze werkers in de frontlinie op de nul zetten, de baankansen voor oudere werknemers slopen, de woningmarkt op slot zetten met. Allemaal copy-paste Catshuis. 12 miljard aan identieke maatregelen. Meer dan 90%.

Die overige 10% is overigens niet onbelangrijk. Daarin zit namelijk het terugdraaien van een aantal akelige bezuinigingen uit het regeerakkoord Rutte-Verhagen-Wilders. Ik gaf daar al eerder een flink compliment aan de vijf partijen voor. En herhaal dat hier. Wij zullen dat steunen.

Maar daar stopt onze instemming helaas. Want na het overboord zetten van dat stapeltje rancuneus rechtse maatregelen– marcheert het begrotingsakkoord met 90% Catshuisgehalte gewoon door op de route die de regering Rutte al was ingeslagen.

Dat betekent een voortzetting van de sociaal onrechtvaardige route. Zelfs de opgesmukte koopkrachtplaatjes, ontdaan van de maatregelen die er pas echt inhakken, zoals kinderopvang, woon-werkvergoeding en toeslagen, kunnen dat niet verhullen. Minima leveren 1,5% in; 3 keer modaal niks. Van hoge inkomens wordt niets extra’s gevraagd, goed beschouwd zelfs minder dan in het Catshuis. Tot zover het eerlijk delen-gehalte.

Het akkoord betekent ook de vootrzetting van de economisch onverstandige route van het kabinet Rutte, Verhagen, Wilders. En dat is zeer zorgelijk voorzitter. Want aan die route moet nu juist zo snel mogelijk een einde komen. De afgelopen 1,5 jaar verzwakte de regering Rutte met een eenzijdige korte termijn bezuinigingsobsessie de Nederlandse economie – van Europese topper, naar Europese tobber – de welvaart krimpt terwijl landen om ons heen groeien, de werkloosheid stijgt nu snel en het consumentenvertrouwen is ingestort. Dit begrotingsakkoord is – met haar focus op het korte termijn begrotingsresultaat – helaas de voortzetting van dat beleid. Dat betekent langer recessie, meer mensen zonder baan en nog minder vertrouwen van mensen in de toekomst.

Tot mijn grote verbazing hoorde ik echter Ministers en fractievoorzitters de afgelopen weken verklaren dat het Begrotingsakkoord een trendbreuk in het dalend vertrouwen van Nederlandse gezinnen zou betekenen;

Maar Nederlanders zijn een nuchter en intelligent volkje. Die laten zich door ‘Haagse huzarenstukjes’ het hoofd niet op hol brengen en kijken gewoon naar de maatregelen. En houden vervolgens de hand stijf op de portemonnee. Begrijpelijk.

Want het akkoord verhoogt de BTW, op het slechtst denkbare moment. Het slechtst denkbare moment om aankopen duurder maken. Het slechtst denkbare moment om een klap uit te delen aan ZZP-ers en middenstanders die nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden.

Het akkoord pakt de zieke. Eigen risico wordt bijna verdubbeld en er komt liggeld voor ziekenhuizen. Mooi dat de laagste inkomens worden ontzien voor het eigen risico, maar dat geldt niet voor het liggeld. En voor lage middeninkomens pakt het zeer nadelig uit. De duizenden berichten die ik hierover ontving maken duidelijk hoe groot de zorgen van mensen over deze maatregel zijn, hoe onzeker ze ervan worden. Juist nu herstel van vertrouwen zo nodig is.

Het akkoord zet de woningmarkt op slot. Het verlangen naar een symbolische doorbraak in de woningmarkt, won het blijkbaar van de noodzaak om de juiste doorbraak te bereiken. Door alleen nieuwe gevallen aan te pakken, zet je de markt juist verder op slot. Geen aankopen, geen verhuizingen, geen nieuwbouw, geen verbouwingen. Daarmee krijgt de bouw en woningmarkt, een economie van bijna 100 miljard euro per jaar, een fatale dreun.

Het akkoord grijpt de forens, of ie nou in de trein zit of met de auto gaat. Net nu we alle mobiliteit op de arbeidsmarkt nodig hebben. Ach, dan gaan mensen maar wat dichter bij hun werk wonen, hoorde ik sommigen beweren. Alsof de woningmarkt die ruimte biedt, alsof iedereen met een collega getrouwd is. Alsof je kunt wonen op Schiphol of de Maasvlakte. Wie wegduikt in de begrotingstabellen, verliest blijkbaar de blik op de realiteit.

Denkt iemand werkelijk dat met dit akkoord het vertrouwen van Nederlanders wordt hersteld, voorzitter? Als er al zo iemand was, dan is die vorige week door de laatste cijfers uit de droom geholpen. Alweer daalde het vertrouwen. Oorzaak volgens de woordvoerder van het CBS: de maatregelen uit het begrotingsakkoord.

Door hun fixatie op een begrotingsakkoord zijn de partijen het zicht kwijt geraakt op wat er werkelijk gaande is in Nederland. 500.000 Nederlanders zijn werkloos; 24.000 mensen verloren afgelopen maand hun baan. 1 op de 8 jongeren die van school komt vindt geen werk. In de bouw stijgt het aantal faillissementen met 27%, ondernemers die hun toekomstdroom in duigen zien vallen. Bijna 1 miljoen gezinnen zit inmiddels in dikke financiële problemen; met de kinderen als grootste slachtoffer. Vorige week op de markt in Amsterdam Zuid Oost werd ik aangeklampt door marktkooplui die het hoofd niet meer boven water houden. Zij weten, zij voelen dat de vertrouwenscrisis van Nederlanders nog niet ten einde is.

Wat heeft u hen te bieden? Vraag ik de premier. Wat hebben deze mensen aan uw mantra’s? Wat hebben deze mensen aan ‘eigen verantwoordelijkheid’ als hun onzekerheid met de dag groeit? En wat hebben zij aan “orde op zaken stellen” als hun eigen zaak binnenkort op de fles gaat? En wat hebben zij aan ‘je kansen pakken’ als door de keuzes van uw kabinet de kans op een baan met de dag kleiner wordt? Niets!

Het is duidelijk dat de premier dit begrotingsakkoord hard nodig had. Om politiek gezichtsverlies te voorkomen. Om niet als mislukt de verkiezingen in te gaan. Maar met het oplossen van zijn eigen politieke probleem, heeft de premier de problemen van Nederland verder vergroot.

Nederland heeft iets heel anders nodig dan dit Akkoord. Nederland heeft economische groei nodig, 500.000 Nederlanders hebben werk nodig.

En er is een alternatief waarmee de pijn van de crisis wel eerlijk wordt gedeeld, de groei van Nederland wordt hersteld, er weer banen bijkomen en gestaag naar begrotingsevenwicht wordt gewerkt. Hervorm de woningmarkt op de juiste manier, door ook iets aan de rente zelf te doen. Belast de hoge vermogens en hoogste inkomens wat extra. Bezuinig echt op zorg door de marktwerking te keren en niet langer per verrichting te betalen. Maak de ziektekostenpremies inkomensafhankelijk. Investeer in onderwijs, in techniekopleidingen. Bezuinig daar waar mogelijk en verstandig: door softdrugs te reguleren, salarissen van specialisten te drukken, subsidies op bedrijven te verminderen.

Een alternatief dus dat het korte-termijn-financiële trapezewerk achterwege laat. Dat niet alleen naar 2013, maar naar de middellange termijn kijkt. Een alternatief dat de balans hervindt tussen begrotingsdiscipline en een bloeiende economie en samenleving en daardoor dit land sterker maakt.

Ik weet na afgelopen dagen eigenlijk niet of er nog iemand is die straks richting september dit begrotingsakkoord nog wil verdedigen. Maar laat duidelijk zijn dat wij ons alternatief met verve zullen verdedigen. Richting 12 september. En daarna.