Alleen geweldloos verzet zal Syrië vrijheid brengen

Een groot deel van de veiligheidstroepen in Syrië denkt aan overlopen naar de demonstranten en een deel heeft dit al gedaan, zo blijkt onder andere uit het voorpagina artikel in de Volkskrant van afgelopen donderdag. Met het afzwakken van de loyaliteit van het politieapparaat en het leger lijkt het begin van het einde voor president Assad en zijn familie ingezet. Het enige wat nog rest is geduld, en uithoudingsvermogen.

Alexandre Dumas en Benjamin Disreali schrijven in het boek ‘Why civil resistance works’ dat de macht van een regime gebaseerd is op het accepteren van deze macht door de samenleving. Binnen deze samenleving is er sprake van verschillende ‘pilaren van steun’, die bestaan uit sociale,  economische, politieke en militaire aspecten van de maatschappij. Wanneer deze pilaren wegvallen, valt de macht van het regime. De kunst voor demonstranten is om deze pilaren stuk voor stuk omver te werpen.

De sociale pilaar valt om wanneer steeds meer mensen zich tegen het regime keren en weigeren te doen wat ze opgedragen wordt. In dit geval gaan ze door met demonstreren terwijl de macht ze gewelddadig duidelijk maakt dat ze daar mee moeten stoppen. Iedere dag dat demonstranten toch de straat op gaan knagen ze aan de macht van Assad. Hevige repressie kan zorgen dat andere inwoners inzien dat het regime disproportioneel gewelddadig met haar burgers omgaat en zich aansluiten bij de protesten.

De economische pilaar bestaat meestal uit rijke ondernemers die op goede voet staan met het regime. Wanneer de protesten effect hebben op de inkomsten van deze mensen, zullen zij druk gaan zetten op het regime om iets aan de situatie te doen. In Juni gaf Bashar al-Assad aan dat de stabiliteit van de Syrische pond van cruciaal belang is voor het regime. Twee maanden geleden berichtte David Dietz op polymic.com dat de Syrische economie op instorten staat. Syriërs kopen door de onrusten alleen wat ze echt nodig hebben en buitenlandse investeringen en toeristen blijven weg. Daarnaast hebben de EU en de Arabische Liga economische sancties tegen het land ingevoerd.

De vader  en voorganger van de huidige president, Hafez al-Assad, heeft na de crisis van de jaren ’80 economische liberalisering doorgevoerd om steun van het bedrijfsleven te garanderen. De verslechteringen in de huidige economie kan deze steun ondermijnen. En zelfs als het bedrijfsleven hun loyaliteit niet verplaatst, zijn hun beslissingen cruciaal. Wanneer zij hun kapitaal naar het buitenland verplaatsten zorgt dit voor een hogere druk op de Syrische pond, wat de economie ondermijnt.

De politici en leden van de bureaucratie die het regime steunen vormen de politieke steunpilaar. Door het wegvallen van andere pilaren en het zien van de repressie die nodig is om het volk onder controle te houden kunnen sommigen twijfels krijgen over de legitimiteit van het huidige regime. Dit begint meestal in de laagste ranken, maar kan langzaam doorsijpelen naar de personen rondom de president. De politieke pilaar kan ook omvallen wanneer leden van de bureaucratie gaan vrezen voor hun toekomst na de val van het regime. Het is daarom belangrijk voor de beweging om een toekomst te bieden voor leden die hun loyaliteit verschuiven naar de oppositie.

De militaire pilaar steunt het regime met het onderdrukken van de onrust. Maar zoals het interview met Abu Majid in de Volkskrant van afgelopen donderdag liet zien, begint hier de steun ook af te brokkelen. Meer en meer soldaten durven vragen te stellen, winnen informatie voor de demonstranten of weigeren orders. Deze pilaar brokkelt verder af door de kosten die repressie met zich meebrengt. David Dietz toont dat in november de Syrische reserves met 80 miljoen dollar per week daalden, wat de kosten van de repressie laat zien. De Britse krant The Telegraph wist op 6 november te melden dat de familie Assad haar onroerend goed bezittingen in Londen verkocht voor ongeveer 600 miljoen pond. Het is niet zeker of dit gebeurt om het leger te kunnen betalen, maar de kans is groot. Ook hier kunnen sancties helpen, zoals het bevriezen van buitenlands kapitaal van de familie Assad, om zo het onderdrukken van het volk onbetaalbaar te maken.

Al deze ontwikkelingen wijzen erop dat de steunpilaren van het regime van Hafez al-Assad aan het afbrokkelen zijn. Het is dus belangrijk voor de oppositie om deze afbrokkeling in stand te houden, en hierover zegt het boek ‘Why civil resistance works’ één ding; houd de protesten vreedzaam. Het gebruik van geweld geeft legitimiteit aan repressie van veiligheidsdiensten en weerhoud sympathisanten ervan zich aan te sluiten bij de oppositie. Het is dus van groot belang dat de demonstranten nadenken hoe ze om willen gaan met het Free Syrian Army, bestaande uit overgelopen militairen, en te zorgen dat zij geen geweld zullen gebruiken tegen het leger van Assad om koste wat kost een burgeroorlog te voorkomen.