Als je het niet ziet bestaat het niet...

Een opmerkelijke uitkomst van het debat over Mauro gisteren: het CDA is niet verantwoordelijk voor het direct uitzetten van de jongeman, de minister blijft uitvoeren wat binnen de gedoogverhoudingen aanvaardbaar is, en de oppositiepartijen konden zich keren tegen het beleid waar ze soms zelf medeverantwoordelijk voor waren, maar wat nu opeens een gezicht kreeg.

Het deed me denken aan de affaire van de “witte illegalen”, begin jaren ’90. In die tijd was ik net lid van de PvdA en bezocht een ledenbijeenkomst waar over de problematiek gesproken werd. De zaal was praktisch leeg op een aantal in het wit geklede mensen na.

Ik veroorloofde me de opmerking dat als je een grens trekt, er altijd mensen zijn die aan de ene, of aan de andere kant terecht komen. Het leidde ertoe dat een paar van die in het wit geklede figuren dichter bij me kwamen zitten. Dit, en het verdere verloop van de discussie, leidde bijna tot een vroegtijdig einde van mijn PvdA-lidmaatschap. Misschien was het toen wel dat Bart Tromp (z”l) voor het eerst tegen me zei dat ik mijn lidmaatschap niet op moest geven, omdat er altijd een betere reden voor kwam.

Afscheiding is de essentie van een grens. Dat kan altijd tot schrijnende gevallen leiden. Als je namelijk vlakbij de grens zit, kan je je afvragen of het niet beter was geweest dat de grens iets verderop had gelegen, zodat je aan de andere kant terecht was gekomen. Kortom: het trekken van grenzen leidt altijd tot grensgevallen.

Een alternatief is het niet bepalen van grenzen. Dat lijkt me geen goed idee. Voor bijvoorbeeld de wegenverkeerswet, de vrijheid van meningsuiting, wetten die te maken hebben met het behandelen van dieren: als je er geen grenzen aan stelt, kunnen de excessen niet wettelijk aangepakt worden. En het onwettelijk ervan aanpakken is niet netjes.

Een opmerkelijke verandering in de politiek van de afgelopen jaren is de heruitvinding van de maakbaarheid van de samenleving. Waar een paar jaar geleden nogal geschamperd werd op die PvdA-ers en andere linksen die denken dat de overheid er is om maatschappelijk dingen mogelijk te maken (ik denk trouwens dat als je dat niet denkt, je in de politiek niets te zoeken hebt), krijg je nu de één na de andere vraag, debat, initiatief waarbij de één of andere misstand middels wetgeving, handhaving, een actie van de Minister of op een andere manier, terstond moet worden opgeheven. Als dat niet uitgaat van maakbaarheid, wat dan wel?

Die misstanden zijn er. Leed bestaat. Ontegenzeggelijk. Nederland en de rest van de wereld zijn nooit “af”. Daarom moet iedereen waarvan de belangrijkste lichamelijke functies het doen, zich inzetten, ieder op zijn eigen manier, voor het opheffen ervan. Door iemand te helpen met oversteken of door een initiatiefwet in te dienen.

Maar politici hebben een speciale verantwoordelijkheid hierbij. Ze moeten ook nog eens uitleggen wat ze beogen. Politiek gaat om waarden. Tegelijkertijd moeten ze uitleggen welke afweging ze moeten maken. ten slotte moet het dan gaan om échte oplossingen. Daarbij moeten ze zich vooral niet laten leiden door wat opeens zichtbaar is. Mauro, de fimpjes over misdadige slachtmanieren (overigens niet representatief voor welke slacht dan ook), en zelf de cartoons: als je je alleen laat leiden door de publieke opinie en denkt dat een probleem pas bestaat als je het ziet, en verdwijnt als het van je bord af is, houd je je bezig met slechte oplossingen voor niet-bestaande problemen.

Onfatsoenlijke politiek gaat over normen, politieke haalbaarheid en een meerderheid in de Kamer. Fatsoenlijke politiek gaat over de vraag “wat vinden we er van”, wat het betekent voor gewone mensen die over straat lopen, en laten zien dat je naar de mensen geluisterd hebt. Niet dat je naar de mensen luistert, maar dat je laat zien dat je naar ze geluisterd hebt.

Besturen, tot slot, bestaat er ook uit dat je in het belang van de redelijkheid en menselijkheid een afweging maakt, die soms tegen de regels ingaat. Besturen is niet het blindelings uitvoeren van regels. Dat is “politiek als trekpop”. Besturen is een afweging maken en kijken wat er met de wetgeving beoogd wordt, handelen en verantwoordelijkheid ervoor naar je toe trekken.

Wat wij nodig hebben, is lef.

Dit artikel is eerder verschenen op het weblog Baruch Blogt