Arbeidsmigranten: je baan kwijtraken betekent je huis kwijtraken en andersom

Dit is helaas wat wij, arbeidsmigranten in Nederland, steeds vaker te horen zullen krijgen. Het is de reactie van uitzendbureaus op de impact van het coronavirus op de arbeidsmarkt. Dit soort sms- en app-berichten zijn onderdeel van de ervaring van de arbeidsmigrant op de werkvloer in Nederland.

Stel je een arbeidsmigrant voor, uit Oost-Europa, die in Nederland aankomt, kort voordat de coronacrisis uitbreekt. Zoals gebruikelijk worden hem niet alleen werk en inkomen, maar ook huisvesting en vervoer aangeboden. Een mooie combi-deal, zou je zeggen. Maar er zit een addertje onder het gras.

Hij begint zijn werk in de fabriek. Zijn werk wordt gewaardeerd maar zodra het coronavirus toeslaat besluit het management van de fabriek mankracht te verminderen en informeert de uitzendkracht dat ze hem niet langer nodig hebben. Vervolgens komt de boodschap: “Sorry, geen werk, uit de planning”. Dan komt de aap uit de mouw.

Geen werk betekent binnen deze constructie ook je huisvesting kwijtraken en vice versa. Het is een problematische bijwerking van dit soort combi-deals; er is niks dat de arbeidsmigrant kan doen om uithuisplaatsing tegen te gaan of zichzelf ertegen te beschermen. Wanneer de arbeidsmigrant één deel van het pakket verliest, verliest hij veel meer dan dat alleen: werk en inkomen, huisvesting, vervoer, vrienden en collega’s, buren, sportschoolabonnement, noem het maar op; je raakt het allemaal kwijt.

Wat het erger maakt is dat dit alles in een hoog tempo gebeurt en je geen tijd wordt gelaten om goed te reageren en je aan te passen aan de nieuwe situatie. Het is niet ongebruikelijk dat je wordt verteld van de ene op de andere dag je huis te verlaten, of zelfs op dezelfde dag. In feite wordt je op straat gezet en moet je zo snel mogelijk een nieuw onderkomen en een nieuwe baan vinden. En als je het waagt te klagen of verhaal te halen zie je een straf tegemoet, zoals een late loonbetaling, verzonnen kosten op je loonstrook of men wordt verbannen uit het systeem.

Werk en huisvesting aangeboden door dezelfde instantie en zonder voldoende beschermende rechten en plichten is een wederzijds afhankelijke relatie. Dat deze afhankelijkheid problematisch is, wordt door de huidige crisis nog maar eens blootgelegd.

Mijn vakbond FNV stuurt aan op scheiding van bed en baan. In plaats van een werkgever die tevens huisvester is, moet een onafhankelijke derde partij de verantwoordelijkheid voor huisvesting op zich nemen. Zo verandert de relatie tussen uitzendkracht en uitzendbureau en betekent uit de planning, niet meer direct op straat. Het verschaft de uitzendkracht de nodige onafhankelijkheid in deze tijden van pandemie.

Een indrukwekkende hoeveelheid arbeidsmigranten, die een belangrijke spil in de Nederlandse economie vormen, lopen een structureel risico om in een ongewenste situatie terecht te komen: geen huis, geen baan, geen geld, geen hulp, geen bescherming en geen hoop. Het is moeilijk blijven, moeilijk gaan. Wat kan men doen?!

Ironisch genoeg horen we in deze tijden het antwoord in meerdere talen voorbijkomen. Het is de inmiddels beroemd geworden slogan van corona: “blijf thuis”… als je een thuis hebt.