Bangmakerij van het kabinet over het PGB

De Kamer debatteert vandaag met de staatssecretaris over haar plannen. ’t Plein in Den Haag vormde vanmiddag het decor van een groot protest tegen de kille afbraak van het pgb.

Het is een beproefde methode: maak eerst de mensen bang met een beeld dat de situatie helemaal uit de hand gaat lopen als je niets doet en dat iedereen dan aan de schade moet meebetalen. Zorg vervolgens voor een paar nare voorbeelden van oneigenlijke gebruik, zodat mensen beginnen te aarzelen: misschien heeft het kabinet gelijk, moet er echt iets gebeuren. Als er een storm van protest komt vanwege de onbarmhartigheid van de ingreep, verwijs dan naar een oplossing in een richting die toch al politiek geaccepteerd is – bijvoorbeeld, naar de gemeenten die het dichtbij de mensen beter gaan doen en maak het tot slot af met een mooie toezegging aan je eigen fractie en hier of daar nog iets kleins aan rest van de Kamer. Zo ziet het scenario voor de keiharde bezuinigingen op het persoonsgebonden budget (PGB) eruit, maar gelukkig zijn er nog veel weldenkende mensen in de politiek en in het land.

Deze strategische mix van foute beelden en bangmakerij wordt langzamerhand ontmaskerd met feiten. Cliëntenorganisaties en onderzoekers droegen ze in de afgelopen weken aan. Een paar voorbeelden. Om te beginnen, de zogenaamde onhoudbare situatie dat er veel te veel mensen gebruik zouden maken van een PGB. Dat beeld heeft zich vastgezet in de hoofden van veel Nederlanders. Feitelijk maakt echter 85% van de mensen die verstandelijk beperkt zijn, een handicap hebben of psychiatrische hulp nodig hebben, gebruik van de gewone zorg in de gewone instellingen of van de reguliere thuiszorg. Het aandeel van de 15%  PGB-gebruikers is 2.5 miljard van de 23 miljard die er in de totale AWBZ om gaat.

Ook de zogenaamde groei van 23 % per jaar blijkt onzin: per Saldo (de vereniging van budgethouders), gesteund door onderzoek van de universiteit van Nijmegen (ITS),  geeft aan dat juist de laatste jaren de groei afneemt. Dat blijkt ook de voorspelling te zijn van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Na een aanvankelijke groei, zal de verhouding tussen gewone zorg en het PGB zich stabiliseren, zoals dat ook in Duitsland is gebeurd.

De meeste mensen zullen ondertussen, door publiciteit over misbruik van PGB’s en niet te vergeten, de debatten daarover in de Kamer, het idee hebben dat het PGB synoniem staat voor fraude. In werkelijkheid, wordt door experts geschat dat er voor 1% wordt gefraudeerd. Dat is nog steeds te veel en moet veel actiever worden bestreden. Maar het argument dat een PGB aanzet tot fraude en diefstal is wordt bestreden door de werkelijkheid. Beter zou het zijn, te stellen dat alle budgethouders bonafide zijn, op een procent na.

Ook belangrijk hier te melden is het feit, dat budgethouders in 30 tot 40 % van de gevallen, gedwongen worden te kiezen voor een PGB, omdat voor hen er helemaal geen zorg in natura voorhanden is! In plaats van de PGB-houders in een kwaad daglicht te stellen, zouden de zorgaanbieders aangepakt moeten worden. Bijvoorbeeld de GGZ jeugd, zij stuurt ouders van kinderen met ADHD die om hulp komen, al jaren weg met het advies een PGB aan te vragen, in plaats van zelf hulp te verlenen. Dat moet stoppen, maar niet door mensen hun zelfgeorganiseerde hulp dan maar af te nemen. Dat is de omgekeerde wereld.

Dan het argument, dat het PGB wordt gebruikt om mantelzorgers, familie en bekenden, te betalen voor zorg die anders gewoon gratis zou zijn geweest. Eerst ook hier maar even de ontnuchterende cijfers. Van alle mantelzorgers in Nederland, wordt ongeveer 5% betaald met een PGB. Deze ‘betaalde mantelzorgers’ geven gemiddeld 8 uur geïndiceerde zorg. Het Kabinet misbruikt hier dus de norm dat naastenliefde en moederliefde niet betaald hoeft te worden. Ze vertelt er namelijk niet bij, dat veel mantelzorgers een of twee dagen minder zijn gaan werken om in plaats van een professional, zelf voor hun kind of voor hun partner te zorgen. Wat veel mensen bovendien ook niet weten, is dat die 8 uur bovenop is bij wat we in Nederland gebruikelijke zorg noemen. We hebben het dan over het gebruikelijke boodschappen doen, koken, de was en de strijk en het schoonmaken. De betaalde mantelzorgers nemen dit  sowieso voor hun rekening, want daarvoor krijg niemand in Nederland een zorgindicatie.

Tot zover de foute beelden die het kabinet op zijn zachts gezegd niet tegenspreekt. Hoe gaat ze deze omstreden maatregel vervolgens door de Kamer loodsen? Waar is die bangmakerij nu eigenlijk goed voor?

De VVD verhult met de doemscenario’s, dat zij niet meer de beschermer van het PGB is. Zij regelt weliswaar het wettelijk recht op het PGB, maar vergeet erbij te vertellen dat de veelgeprezen vrijheid van keuze voor slechts 10 % gaat gelden. De rest van de budgethouders moet het van de VVD vooral zelf uitzoeken, maar heeft in ieder geval geen keuzevrijheid en eigen regie meer.

Het CDA heeft baat bij creëren van angst, om ten koste van de budgethouders terug te kunnen naar een samenleving met meer onbaatzuchtige naasten- en moederliefde. Ondertussen vergeet ze dat het vooral lager opgeleide vrouwen met de kleine baantjes zijn, die weer achter het (zorgaanrecht) belanden.

En de PVV? Zij zal het de VVD en het CDA zogenaamd moeilijk maken, maar ondertussen gewoon akkoord gaan. De PVV kan de bangmakerij voor oncontroleerbare uitwassen goed gebruiken om te verhullen dat het zogenaamde sociale gezicht van de PVV niet verder gaat dan de verpleeghuizen. Het geld dat voor de kwaliteitsimpuls voor de ouderen in verpleeghuizen nodig is, wordt onder de goedkeuring van PVV opgehaald bij de mensen die thuis willen blijven en daar zorg nodig hebben.

Zo zal dit trojka zichzelf door de meest naargeestige en kille bezuiniging sinds tijden loodsen en niet van goede alternatieven willen weten. Dan zou de bangmakerij immers ontmaskerd worden en zou het kabinet moeten beslissen op basis van realisme, mededogen en morele motieven. Deze bezuinigingen zouden het dan, zeker weten, niet halen.