Banken als SNS blijken nogal altijd ijspieken

Sinds de nationalisering is het spaargeld nergens zo veilig als bij de SNS, lees en hoor je allerwege. Het is immers een staatsbank geworden. Everything is tickety-boo, zoals onverschrokken Engelse officieren zeggen in oude oorlogsfilms.

Maar aan de Tweede Kamer schrijft minister Dijsselbloem:

De inwerkingtreding van het DGS zou een enorme kostenpost betekenen voor de overige banken. Door de nationalisatie heb ik het geld op 1,6 miljoen spaarrekeningen en 1 miljoen betaalrekeningen zeker gesteld.

Verderop stelt hij:

DNB wijst er hierbij op dat bij SNS Bank als vierde bank van Nederland een aanzienlijke hoeveelheid deposito’s uitstaan, waardoor als de bank failliet zou gaan er direct een zeer groot beroep zou worden gedaan op het depositogarantiestelsel (DGS). Dit zou een groot beslag leggen op de andere banken en hun kapitaalbuffers aantasten.

Noot 9 in de brief geeft aan om hoeveel geld het gaat:

Bij een faillissement van SNS Bank zou het DGS worden geactiveerd. SNS Bank heeft circa € 35,2 miljard retail deposito’s die worden gegarandeerd door het DGS. Indien zou worden uitgegaan van een uitkeringspercentage van ca. 85 procent, dan lopen de gezamenlijke kosten voor de Nederlandse banken op tot circa € 5 miljard. Bij bankfaillissementen in Nederland in het verleden, een enkele uitzondering daargelaten, lagen de uitkeringspercentages (totaal van wat er uit de boedel terug komt) tussen de 80 procent en 90 procent.

DGS staat voor het depositogarantiestelsel, dat u afhoudt van een bankrun. Uw spaarcentjes zijn immers tot een ton euro gegarandeerd, zo heeft minister Bos destijds met de hand op het hart beloofd. Loopt het fout met een bank, dan gaat de rekening niet – zoals velen denken – naar de staat. Die wordt uitgesmeerd over de ándere banken. En – waarschuwt de Nederlandsche Bank volgens Dijsselbloem – als dat gebeurt, worden de kapitaalbuffers ernstig aangetast. Dan is misschien opnieuw staatssteun noodzakelijk. Net als in 2008. Zondagmiddag bevestigde de bewindsman dat in Buitenhof.

Als banken in de poblemen komen, kunnen ze elkaar nauwelijks opvangen”, zei hij. En later over de vijf miljard: “Dat kunnen ze niet trekken.”

Hoeveel is dan het depositogarantiestelsel nog waard?

Ondertussen blijkt dat falende CEO’s zoals Sjoerd van Keulen na mislukking elders in de financiéle sector eervolle en prestigieuze functies verkrijgen. Voor brokkenpiloten wordt strijk en zet een nieuwe cockpit gevonden. Tenslotte is duidelijk dat het toezicht door de Nederlandsche Bank bepaald onvoldoende is. Zaterdagavond probeerde Barbara Baarsma, de aantrekkelijke hoogleraar marktwerking, in Nieuwsuur dit alles te vergoeilijken met “wijsheid-achteraf-betogen”. Men kón immers destijds niet weten, hoe verschrikkelijk fout het zou gaan. Als dat het geval is, dan is er geen enkele reden om aan te nemen dat de toezichthouders de echte alarmsignalen wel tijdig waarnemen. Inmiddels is verschrikkelijk veel geleerd, klinkt het uit hun mond maar onduidelijk blijft welke effecten dat in de praktijk zal hebben.

Ondanks het depositogarantiestelsel heeft bij SNS de laatste weken een sluipende bankrun plaatsgevonden. Over de omvang wordt zorgvuldig gezwegen. Tegelijk bestaat de kans dat veel klanten ondanks de nationalisering hun rekening tóch opheffen, nu uit weerzin over de gebeurtenissen.

Conclusie: het financiële stelsel is lang zo stevig niet onderheid als dezer dagen wordt betoogd. De rust zal de eerste tijd wel terugkeren maar het onderliggend wantrouwen, het ongeloof in de banken, – álle banken – is blijvend verdiept. Overal zie je ijspieken boven het water en de kapitein roept over de intercom dat onze Titanic onzinkbaar is.

Klaar ben je als je hoopt dat Nederland straks sterker uit de crisis komt.

Dit weekend klinkt de roep om wraak en straf. De verantwoordelijken moeten net zo worden uitgekleed als de houders van achtergestelde obligaties bij de SNS. Het zou mooi zijn als het lukte. Ook als de slagingskans bij de rechter klein is, moet het worden geprobeerd. Maar belangrijker is het dat de waarheid boven tafel komt zo als Zuid-Afrika dat heeft gedaan met de apartheid.

Er is een waarheidscommissie nodig om de sluier van geheimhouding over het débacle van ons financiële stelsel weg te trekken. Die moet niet worden bemand door politici en belanghebbenden maar door onafhankelijke personen die het algemeen vertrouwen genieten en die bovendien dóór durven vragen.

De waarheid op tafel, daar gaat het om. De volledige, onversneden, harde en naakte waarheid. Met feiten, cijfers en volledige namen. Als eerste stap naar een geloofwaardige herstructurering van het financiële stelsel.

Ik kan proberen iemand te vinden die het wil doen voor een ton”, zei premier Rutte, “maar het risico is dan echt te groot dat we dan niet de juiste persoon vinden.

Dit soort praatjes gelooft geen mens meer. Van reddende engelen heeft Nederland voorlopig zijn bekomst. De waarheid is onze laatste strohalm.

Download hier de brief van Dijsselbloem aan de Tweede Kamer. Neem de tijd voor het lezen . Volg Han van der Horst ook op Twitter