Cameron verdient lof en navolging

De Britse Premier Cameron verdient alle lof voor zijn poging om iets bespreekbaar te maken wat in EU-kringen onbespreekbaar lijkt: Brussels schrijnende gebrek aan democratische legitimiteit. De vraag die ons gesteld moet worden luidt: “willen wij, in wiens naam dit allemaal gebeurt, dit eigenlijk wel?” Het is dé politieke vraag van dit moment. Want de omvorming van natiestaat naar internationale Leviathan zal voor iedereen ingrijpende gevolgen hebben. Maar de vraag lijkt te bedreigend voor Brussel en wordt resoluut van tafel geveegd. En Europa verkwanselt daarmee z’n ideologische kroonjuweel: de Democratie die ooit op dit continent werd uitgevonden.

Woensdagochtend trad Willem Vermeend bij WNL op als een volleerd EU-spindoctor: “niemand maakt zich hier zorgen om in Europa, niemand neemt dit serieus”. Het deed denken aan de toon waarmee het politieke establishment de critici van het Grondwettelijke verdrag in 2005 te lijf ging. Met kreten als “Een stem tegen het verdrag is een stem voor oorlog” hoopte Piet Hein Donner ons te overtuigen. Als de Euro-lite nu weer op die toer wil, belooft dat veel goeds. Een eventueel referendum zal dan zeker weer opnieuw door het Nee-kamp worden gewonnen.

Bij Pauw & Witteman gaf Halbe Zijlstra aan geen heil te zien in een referendum, wat hem betreft moet de gekozen vertegenwoordiging het oordeel van de bevolking overbrengen. Maar wat als de Kamer dat niet doet? Nederland wees het Grondwettelijk Verdrag massaal af. De kamer nam het doodleuk toch aan. Diederik Samsom ziet een referendum wel zitten, maar liet niet na om Cameron neer te zetten als een zanikende puber. Het is bizar, want wie niet gevoelig is Camerons argumentatie kan zichzelf nauwelijks nog een democraat noemen, laat staan een linkse.

Een fraai stukje FOX-achtige berichtgeving vonden we bij de NOS die een samenvatting van Camerons speech met de volgende kop aanbood:

Maar wat zegt Cameron nou eigenlijk? Hij stelt terecht dat er een dramatische discrepantie bestaat tussen de belevingswereld van de Europese bestuurders en die van de bevolking. Dat dit probleem niet van zelf verdwijnt maar serieus zal moeten worden aangepakt. Hij wil duidelijkheid over welke zaken in Brussel worden behandeld en welke niet. Allemaal volstrekt legitieme vragen. Maar deze vragen zijn ‘gevaarlijk’ voor de top in Brussel die maar één ding wil, zo snel mogelijk een federaal Europa.

Maar in een dergelijk Europa ben je niet meer één van de 16 miljoen Nederlanders, maar een van de 500 miljoen Europeanen. De invloed van jouw stem is 30 maal zo klein. Europa vergroot de kloof tussen de praktijk, en waar over die praktijk beslist wordt. De schaalvergroting die in Onderwijs en Zorg zo pijnlijk is mislukt beleeft in Europa z’n groteske climax. Nog even en het hoofd van je school woont in Palermo.

Draagvlak Europese (nationale) Conservatieven en Progressieven (met name in het westen) kenden lange tijd een moeizaam tot stand gekomen samenwerkingsvorm waarbij nieuwe voorstellen altijd het nodige draagvlak bij de bevolking hadden, om de interne balans te beschermen. Europa verstoort dat evenwicht. Het biedt groepen de mogelijkheid om via een omweg toch hun zin door te drukken. Het ontslaat ons van de noodzaak er met elkaar uit te komen en dat heeft een desintegrerend effect op onze maatschappij.

De gedachte dat wij één kunnen worden is gebaseerd op de stelling dat onze culturele, historische en taalbarrières er niet toe doen. Maar alleen een technocraat of een hopeloze idealist kan er zo overdenken. Onze achtergronden zijn zo fundamenteel verschillend dat je daar simpelweg niet één staat op kunt funderen, laat staan een democratische. Er bestaat geen compromis tussen de Italiaanse definitie van ‘good-governance'(of zo u wilt ‘good trainbuilding’) en de onze. Je kunt ook niet ‘een beetje zwanger’ zijn.

In een federaal Europa zullen we op tal van gebieden één lijn moeten volgen. Wat blijft er over van ons Abortus- en Homohuwelijk als er een voor heel Europa, inclusief Polen en Ierland acceptabel compromis moet komen? Tijdens de Irak-oorlog bleek hoe zeer de meningen in Europa uiteenliepen. Het was een van de argumenten voor het instellen van één minister van Buitenlandse Zaken. Maar dit zijn cosmetische oplossingen waarmee de onderliggende onenigheid slechts aan het zicht wordt onttrokken.

Intensieve internationale samenwerking is goed haalbaar. Samensmelting is een politieke natte droom die ons al genoeg beddegoed heeft gekost. Laten we hopen dat Cameron navolging krijgt en dat in meer Europese landen de roep om het recht om inspraak oorverdovend wordt. Hopelijk wordt op de valreep die unie toch nog omgevormd tot iets democratisch. Maar als de standaard Europese reactie vergelijkbaar is met die van de Franse Minister van Buitenlandse Zaken Fabius: “Als de Britten weg willen leg ik met veel plezier de rode loper voor ze uit”, dan getuigt dat niet van veel begrip of schuldbesef. En het vergroot alleen maar de kans dat de Britten daadwerkelijk vertrekken en dat anderen hun voorbeeld zullen volgen.