Challenge Day op iedere Nederlandse school, voor altijd

Ik ben een grote fan van Challenge Day, een emotioneel ervaringsprogramma waarin twee leiders uit San Francisco naar een middelbare school worden gestuurd om een workshop aan leerlingen te geven. De workshop zorgt voor meer begrip onder jongeren, die elkaar in één dag veel beter leren kennen dan voorheen. Als het aan mij ligt, wordt het programma standaard in het Nederlandse lesprogramma verwerkt. Voor altijd.

In Amerika is het concept al twintig jaar een dikke hit en heeft het prijzen gewonnen. Vorig jaar werd het programma voor het eerst in een Nederlandse documentaire verwerkt en tegenwoordig gaan ook Nederlandse scholen ‘Over de Streep’, zoals het televisieprogramma in Nederland heet. De oprichters van Challenge Day geloven dat ieder kind het recht heeft om zich veilig, geliefd en gewaardeerd te voelen. De resultaten die de ervaringsdeskundigen in één dag bereiken, zijn verbazingwekkend.

De eerste keer dat ik de Challenge Day op de Amerikaanse televisie zag, heb ik zitten janken van ontroering. In een paar uur tijd zag ik stoere probleemjongeren, hippe cheerleaders en schuchtere slachtoffers van huiselijk geweld veranderen. Ik zag hoe ze zichzelf bloot gaven, emoties toonden en zichzelf in de situatie van een ander verplaatsten. Pesters en slachtoffers werden in één dag vrienden, jongeren die normaal geen woord zeiden, liepen ineens leeg en de stoere meisjes waren opeens zo stoer niet meer. Zelfs de grootste klieren van de klas zagen in dat ze verkeerd bezig waren. Het brak mijn hart om te zien hoeveel jongeren er problemen hadden, maar het vulde mijn hart met vreugde om te zien hoeveel liefde jongeren voor elkaar voelden. En dat allemaal binnen één enkele dag.

Dat moeten ze ook in Nederland doen, was mijn eerste reactie. Gelukkig waren er meer mensen die er zo over dachten, want in 2010 sloeg Jessica Villerius haar slag met een emotionele documentaire. Tegenwoordig is de Challenge Day bereikbaar voor Nederlandse scholen. De KRO zendt nu de serie ‘Over de Streep’ uit met Arie Boomsma als presentator. Door spelletjes af te wisselen met serieuze gesprekken, worden muren tussen de verschillende kliekjes op middelbare scholen afgebroken. Dit gebeurt op scholen in het Gooi, maar ook op scholen in een achterstandswijk. Een stap in de goede richting, als je het mij vraagt. Toch heb ik nog één wens. Ik zou het geweldig vinden als het programma structureel in het Nederlandse lesprogramma wordt verwerkt. Desnoods zonder camera’s. Voor de scholen in de stad, op het platteland en in de overige gebieden. Want dat er achter ieder kind een verhaal schuilgaat, heeft het programma ruimschoots bewezen.

Ik wou dat ik het als 16-jarige leerling had mogen meemaken, een Challenge Day. Het had mij, en mijn medeleerlingen, zeker geholpen om meer begrip voor elkaar op te brengen. Als jong meisje zat ik met mezelf in de knoop, net zoals zoveel jongeren. Ik had altijd ruzie met mijn vader, had een eetprobleem en was extreem verlegen. Dat liet ik echter niet merken. In plaats daarvan keerde ik in mezelf, wat op begon te vallen bij mijn klasgenoten. Zij lieten me links liggen. Het was een eenzame tijd, waarin ik altijd hoopte op begrip en steun, maar wat ik vanuit school amper kreeg. Soms werd ik zelfs gepest. Vooral toen ik door alle stress mijn examen moest herkansen. Iedereen was te druk met zichzelf bezig. Iedereen wou ergens bijhoren. Iedereen had zijn eigen problemen, daar in Rotterdam Zuid. Ik wou dat er toen een team was geweest die deze barrières kon doorbreken. Die ervoor kon zorgen dat ik mezelf liet zien en die ervoor kon zorgen dat anderen zichzelf lieten zien. Ik denk dat mijn middelbare schooltijd anders was geweest. Helaas is dat niet zo, Challenge Day bestond toen nog niet in Nederland. Mijn eenzaamheid resulteerde in spijbelen en zorgde ervoor dat ik mijn examens en tentamens verziekte. Mijn middelbare schooltijd was geen vreugdevolle periode. Sterker nog, het was de ergste tijd van mijn leven.

Ik was niet de enige. In mijn klas zat een meisje met ernstige problemen. Zij werd thuis geslagen en verwaarloosd. Iedereen was ervan op de hoogte, maar de leraren en de leerlingen wisten niet hoe ze ermee om moesten gaan. Soms zag ik snijwonden op haar polsen. Daar schrok ik dan zo van, dat ik direct de andere kant opkeek. Ook was er een jongen die de hele dag door blowde. Daar praatten we niet over. We deden net alsof het niet bestond. In plaats daarvan maakten we geintjes als hij in de pauze verdween. Dat hij later de wc indook om over te geven, vonden we alleen maar vreemd. In dezelfde klas zat een jongen die gepest werd. De andere jongens dachten dat hij homo was en maakten hem het leven zuur. Dat deze jongen iedere dag met buikpijn naar school ging, bleef voor de rest verborgen. Zelfs de leraren wisten op een gegeven moment niet meer wat ze ermee aanmoesten. Ook zij vonden dat hij het maar van zich af moest zetten. Maar hoe kun je iets van je afzetten, als het je hele leven beïnvloed? Hij moet behoorlijk eenzaam zijn geweest. Ik kan het ze niet kwalijk nemen, ook de docenten wisten niet hoe ze met de situatie moesten omgaan. De schaamte overheerste in beide kringen. Laatst kwam ik hem tegen. Hij gaf aan nog steeds te lijden onder de gebeurtenissen van toen. Zijn zelfvertrouwen heeft een enorme deuk opgeslopen, wat niet zomaar hersteld kan worden. Jongeren met allerlei problemen, groot of klein. Ik kom ze vaak tegen, vooral door mijn jarenlange inzet in de Rotterdamse jongerenwereld. Ik zie hun onzekerheid, hun onbegrip, hun lijden en hun angst voor de toekomst. Sommigen worden mishandeld, gepest of achtergesteld. Anderen kennen hun ouders niet, krijgen te maken met vroegtijdig overlijden van één van hun ouders, broers of zussen of leven op straat. Er zijn er maar weinig die met hun problemen op school terecht kunnen. Het lijden leeft voornamelijk van binnen. Ze houden zich groot. Ze schamen zich om deze ervaringen te delen en als ze het toch doen, stuiten ze soms op onbegrip. De veilige haven die een school moet bieden, bestaat vaak niet. En geloof mij, iedere puber heeft zijn eigen ellende en onzekerheid. Iedere tiener voelt zich wel eens eenzaam. In welke vorm dan ook. Sommigen verlaten de school vroegtijdig of spijbelen extreem veel. Het baart me zorgen. De middelbare school zou zo leuk kunnen zijn.

Challenge Day. Een prachtig initiatief dat ook na deze intensieve dag voortleeft. Ik huil nog steeds tranen met tuiten om iedere aflevering, om iedere leerling die een tweede kans krijgt, om iedere leraar die ontroert raakt, maar ook zeker om iedere pestkop die opeens inziet wat hij of zij heeft aangericht. Na deze dag is de verstandshouding tussen leerlingen verbeterd en ook de leraren weten meer wat er onder hun leerlingen speelt. Het zorgt voor meer begrip, openheid en versterkt de band onder de jeugd. Ik zeg niet dat iedere school hetzelfde is of dat iedere school het nodig heeft, maar het zou fijn zijn als het er is. Just in case. Als ze op iedere school één keer per jaar een Challenge Day aanbieden, voorspel ik dat veel scholen binnen enkele jaren weer een veilige haven voor jongeren zijn. Precies zoals het hoort.