Coffeeshopdiscussie rijk aan populisme, niet aan gezond verstand

Ooit kwamen ze van heinde en verre om het verlichte Nederlandse softdrugsbeleid te bewonderen. Nu brengt het kabinet niet alleen probleemcoffeeshops in grensstreken, maar ook goed functionerende coffeeshops in grote steden de nekslag toe. Het beschermen van jongeren zou de voornaamste reden zijn. De argumenten lijken gezocht, de probleemstelling oneigenlijk en de voorgestelde “oplossingen” geen verbetering. Gemakzuchtig populisme voert de boventoon.

Het kabinet wil coffeeshops die binnen een straal van 350 van een school liggen sluiten. Hoewel er geen sprake is van een epidemie aan blowende 9 jarigen, worden hier nu ook basisscholen mee bedoeld. Dit betekent het einde voor 6 van de 10 Nederlandse coffeeshops. In de grotere steden wellicht 8 op de 10. (Met voor Amsterdam waarschijnlijk een jaarlijks verlies van 1 miljard aan toeristeninkomsten). 

Vreemd is de klakkeloze aanname dat de afstand tot de coffeeshop van invloed is op de hoeveelheid cannabisgebruik door een jongeren, of voor het totale aantal blowende jongeren. Nergens blijkt uit dat jongeren niet bereid zijn langere afstanden af te leggen, als ze zonnodig willen blowen. Ook is het onwaarschijnlijk dat het sluiten van coffeeshops leidt tot minder beschikbaarheid van cannabis; die kun je dan gewoon, net als op Amerikaanse en Franse schoolpleinen, heel handig en zonder enige controle kopen achter het fietsenhok.  Afstandscriteria zijn een schijnoplossing voor een schijnprobleem.

Sterker nog, het aantal cannabisgebruikers, ook onder jongeren, is hoger in die landen, waar cannabis strafbaar is. Ook zie je daar vaker dat cannabis een “gateway drug” is; dezelfde dealer die je dat grammetje wiet verkoopt vraagt na verloop van tijd of je “niet eens iets anders wil proberen”. Ooit was Nederland zo wijs dit te voorkomen door het gedogen van softdrugs-verkoop via het coffeeshopstelsel.

Helemaal bevreemdend is de oorverdovende stilte van de kant van de Hoeders van de Jeugd als het gaat om alcohol misbruik onder jongeren, terwijl dit vele malen erger is dan het vermeende cannabisgebruik. Ondanks de almaar alarmerender berichtgeving over jeugdalcoholisme, zuipketen, indrinken, comazuipen en breezersletjes hoor je nooit iemand beweren dat de alcohol uit de schappen van de supermarkt moet, of de slijterij om de hoek van het lyceum dicht.

Dit versterkt de indruk dat het hier niet gaat om het welzijn van jongeren, maar om onderbuikgevoelens. Alcoholgebruik is een algemeen geaccepteerd cultureel verschijnsel. Zelfs alcoholmisbruik is dat. Wiet en hash? Das voor hippies en allochtonen! Kortom; een “linkse hobby”. En die moeten allemaal op de schop, wist u nog? Op de schop, ook als dat juist problemen creeert. Door zoveel coffeeshops te sluiten zonder dat de vraag afneemt, laat je de verkoop over aan mensen die je totaal niet kunt controleren. Verreweg de meeste c offeeshophouders kijken wel mooi uit voordat ze hun broodwinning in gevaar brengen door te verkopen aan iemand onder de 18. Illegale straatdealers hebben zulke scrupules niet, zijn totaal oncontroleerbaar en verkopen ook harddrugs.

Zelfs als je aan zou nemen dat er een woekerend cannabisprobleem is onder jongeren, en dat coffeeshops nabij scholen hiervan de reden zijn, zijn er voor dit schijnprobleem minder ingrijpende schijnoplossingen te verzinnen, die minder “bijwerkingen” hebben, zoals het sluiten van coffeeshops tijdens schooluren.

Anti-coffeeshop kruisvaarders hebben wel één terechte klacht; een aantal van de beschikbare soorten cannabis zijn veel sterker dan het geval was toen het gedoogbeleid vorm kreeg. Dit kan schadelijk zijn voor verslavingsgevoelige cannabisgebruikers, en dus zeker voor verslavingsgevoelige jongeren die cannabis gebruiken. Het ondergronds duwen van de verkoop is daarvoor echter totaal geen oplossing. Alleen het reguleren van de productie  helpt. Regulering geschiedt het best via legalisatie maar kan ook door oplossingen zoals ooit voorgesteld door Gerd Leers (de Dappere Burgemeester, niet de Bange Minister), zoals bijvoorbeeld de gemeenteplantage.

Zo er al problemen zijn die voortkomen uit cannabisverkoop, worden ze veroorzaakt door het gebrek aan bestuurlijke moed om door te pakken naar regulering van de achterdeur. Dit gebrek verhullen door dus maar te kiezen voor verdere repressie en schijnoplossingen zoals afstandscriteria, terwijl aantoonbaar is dat je daar niets mee opschiet, lijkt mij het toppunt van gemakzuchtig populisme.

Alleen volledige legalisatie van de achterdeur en van de verkoop van cannabis kan zorgen voor een goed en gecontroleerd product dat niet te sterk is en alleen verkocht wordt aan mensen boven de achttien. Legalisatie voorkomt daarnaast criminaliteit in grensstreken en door telers . Verkoop aan jongeren blijft ook dan strafbaar en controleerbaar. Legalisatie levert volgens onderzoek van het Trimbos Instituut ongeveer 260 miljoen aan belastinginkomsten op.  Die kunnen dan wellicht gestoken worden in goed onderwijs voor al onze jongeren en in bestrijding van het hand-over-hand toenemende alcoholprobleem.

Hoewel een verstandige koers is legalisatie helaas geen politiek haalbare. Daarom vraag ik de doorgaans rationele liberalen van de VVD; beding voor  gemeenten beleidsvrijheid. Laat gemeenten met pasklare oplossingen komen, in nauw overleg met het Rijk. Maar voorkom straat- en schoolpleindealers, harddrugspushers en meer kansen voor de onderwereld; laat de coffeeshops bestaan. Jorrit Nuijens is Fractievoorzitter van GroenLinks Amsterdam Centrum