De akelige regentenpraat van rechter Verhey

Mr. Leendert Verhey, de president van het Amsterdamse hof, was er als de kippen bij om mr. Tom Schalken een tik op de vingers te geven toen deze in NRC Handelsblad had gezegd dat hij als getuige door de rechters van Wilders slecht was behandeld. Daarom heeft Schalken ontslag genomen als rechter-plaatsvervanger. Binnenkort publiceert hij een pamflet om zijn besluit nader toe te lichten en om zich te verdedigen tegen de stroom aanvallen op zijn persoon. Vast één zin als voorproef om duidelijk te maken wat de lezer te wachten staat: “Hoe hadden we ooit bij Vertigo zo’n pathologische griezel kunnen uitnodigen? Waarom word je altijd door een strontkar overreden en nooit door de diligence?”

Wat een akelige regentenpraat. Veel rechters schijnen te menen dat hun onafhankelijkheid wordt aangetast als iemand zich kritisch over hun handel en wandel uitlaat. Dat komt waarschijnlijk omdat politici zich liever onttrekken aan het geven van een mening over lopende rechtsgedingen. Dan zetten ze een vroom smoel op en zeggen: “Die zaak is onder de rechter”. Soms hebben ze het zelfs over “de onafhankelijke rechter”.  Daar zit in principe wat in. Wij kennen in Nederland een scheiding van de drie machten en je kunt je voorstellen dat ze dan alle drie spreken en handelen volgens het spreekwoord: “Schoenmaker, bljf bij je leest”.

Maar niets dwingt ze daar toe. Dat is punt één. Punt twee is belangrijker. Dit is een vrij land en daarom kunnen de handelingen van alle openbare functionarissen onderwerp van gesprek zijn – en van kritische beschouwingen. Voor parlementariërs en bewindslieden is dat gesneden koek. Over hun activiteiten vinden felle publieke debatten plaats. Zo hoort dat in een democratie. In de politiek krijg je elke dag gratis en voor niets recensies.

Waarom zouden rechters daarvan gevrijwaard moeten zijn? Waarom mag niemand een meetlat leggen langs hun uitspraken en in het algemeen langs hun optreden? Waarom zou de kwaliteit van hun functioneren niet ter discussie mogen staan? Zo heeft de wetgever het destijds ook bedoeld want zittingen zijn op bepaalde uitzonderingen na toegankelijk voor het publiek. Zodat de burgers kunnen volgen wat er gebeurt en met eigen ogen zien dat alles volgens de regels gaat en er daadwerkelijk recht wordt gedaan.

Het is zeer gebruikelijk dat kamerleden en ministers na hun aftreden herinneringen ophalen aan hun politieke verleden en op grond daarvan allesbehalve zoete broodjes bakken. En dan zou een uit onvrede afgetreden rechter als Tom Schalken zijn mond moeten houden?

Om de grote vrijgesprokene te citeren: het moet niet gekker worden.