De brein-hype

De week van 15 augustus begon met het pleidooi van de voorzitter van de besturenvereniging van het christelijk onderwijs, de heer Kuiper. Op basis van inzichten uit de neurowetenschappen pleit hij voor gescheiden lessen om achterblijvende resultaten van jongens tegen te gaan. Een golf van opiniebijdragen en artikelen in kranten en blogspots en discussies op radio en tv overspoelden de rest van de dagen van die week.

De rust op zee keerde terug met een artikel op vrijdag 19 augustus in het NRC met als kop “Verschillen binnen seksen groter dan tussen seksen: gescheiden onderwijs heeft geen zin”. Een citaat uit dit artikel:

Gisteren gaf het wetenschappelijk tijdschrift Sex Roles een uitvoerig overzichtsartikel vrij van de Amerikaanse neurowetenschapper Lise Eliot, waarin alle argumenten om jongens en meisjes apart te laten leren omdat hun hersenen zouden verschillen, systematisch worden ontkracht. Volgens Eliot (Chicago Medical School) misbruiken voorstanders van aparte lessen een klein aantal onderzoeken om hun mening te ondersteunen – onderzoeken die meestal niet eens vertaald kunnen worden naar schoolsituaties, bijvoorbeeld omdat ze gedaan zijn bij volwassenen (en die hebben pas écht andere hersenen dan jongens en meisjes) of bij ratten (die niet alleen nóg meer van mensenkinderen verschillen, maar waar juist vrouwtjes gemiddeld de actievere, minder angstige sekse zijn).

Hoe ontstaat nu zo’n onnodige golf?

1. Er moet iets in de werkelijkheid te zien zijn dat iedereen onderschrijft (iedereen kent wel jongens die moeite hebben met school (eigen gezin, familie, buurt)).

2. Er moet al een hype zijn. De brein-hype is er zo’n één. Alles wat daar over gepubliceerd wordt, wordt momenteel meteen kritiekloos omarmd en gekoesterd.

3. Er is een aannemelijke brug te slaan tussen 1. en 2.

4. Een gezaghebbende professional uit een domein anders dan de neurowetenschappen bouwt de brug.

5. Talloze bijdragen in de media maken de golf.

Kunnen we er wat aan doen?

Als het gaat om deze brein-hype zou ik zeggen: wantrouw elke bruggenbouwer die geen overzicht heeft over een gebied waarin hij of zij niet deskundig is en vertrouw daarentegen enkel gezaghebbende neurowetenschappers. Pas als zij met iets komen, wordt het serieus en hoort het serieus aandacht te krijgen. Niet deskundigen die dit moment voor zijn doen aan “emperical overstretching” (een begrip uitgevonden door journalist Pierre Spaninks).

Definities

Empirical overstretch : resultaten van wetenschappelijk onderzoek worden toegepast op andere terreinen zonder dat daar een basis voor is. “Empirical overstretch” is afgeleid van: Imperial overstretch : als een rijk zich met te ver weggelegen streken bemoeit en door te lange lijnen in de problemen komt.

Dit artikel verscheen ook op het weblog van Marc Oskam